چالش‎های آینده تربیت جنسی در داستان‎های ترجمه‎ای

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشیار، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی، مدیر گروه پژوهشی تعلیم‎وتربیت اسلامی، پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

2 کارشناس ارشد مدیریت آموزشی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

3 کارشناس ارشد فیریک هسته‎ای، پژوهشگر تربیت‎جنسی و منتقد ادبیات داستانی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

چکیده

با توجهبه اهمیت ویژه آینده تربیت جنسی کودک و نوجوان و هم‌چنین تأثیرپذیری قابلتوجه مخاطب از کتابهای داستان، آسیبشناسی تربیتجنسی کتابهای داستان ترجمه‏ای طنز، مدنظر قرار گرفت. پژوهش حاضر، با رویکرد آینده‏پژوهی هنجاری و به روش تحلیل محتوای کیفی از نوع هدایتشده انجام گرفت. جامعه آماری نیز، کتابهای داستان ترجمه‌شده توسط انتشارات هوپا مشخص گردید و هفت جلد از مجموعه داستان‌های «قصههای با پدر و مادر و تامگیتس» که در سال 1398 به چاپ رسیدهاند، به‌صورت هدف‌مند انتخاب شدند. معیار توصیف در تحلیل کتابهای منتخب، براساس مؤلفههای تربیتجنسی استخراجشده در گزارش سعیدی‌رضوانی (1396) با عنوان «تدوین راهنمای برنامه درسی تربیتجنسی دوره ابتدایی» درنظر گرفته شد. واحد زمینه، پاراگراف و واحد ثبت نیز، مضمون هر پاراگراف (متن‌ها یا تصاویر نشاندهنده آسیب در یکی از زیرمؤلفههای تربیت جنسی) لحاظ گردید. درمجموع 1997 صفحه مورد بررسی قرار گرفت و از تجزیهوتحلیل دادهها، 25 زیرطبقه کشف گردید که در چهار طبقه با عناوین «والدین بیارزش»، «هبوط بزرگترها»، «هنجارشکنی جنسی» و «روحیه اباحیگری» طبقهبندی شد. یافتهها حاکی از آن است که مخاطبان کودک و نوجوان، با مطالعه این کتاب‌های داستان، آموزه‌هایی در خلاف جهت تربیتجنسی اسلامی فرامیگیرند و این آموزه‏ها، چالشهای متعددی را در آینده آنها بههمراه خواهد داشت. درصورت عدمآیندهنگری و ادامه روند فعلی، انتظار میرود آینده رفتارِ جنسی نسل آیندهساز، بیش از پیش به مخاطره افتد.

کلیدواژه‌ها


Smiley face

قرآن کریم
اشرافی، شهزاده؛ زاهدی، انسیه (1392)، مؤلفه‎های آینده‎نگر تربیت اخلاقی در دیدگاه‎های تعلیم‎وتربیت و اسلامی، دومین همایش ملی آینده‎پژوهی، تهران.
افطاری، بهنام، وقوفی، امید (1400)، ارائه چارچوب مفهومی آینده‌اندیشی ازمنظر رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیت‌الله خامنه‌ایمدظله‌العالی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 2 (1)، 79-108.
ایمان، محمد‌تقی؛ نوشادی، محمودرضا (1390)، تحلیل محتوای کیفی. پژوهش، 3 (2)، 15-44.
بامری، اسحاق؛ سالارزایی، امیرحمزه (1397)، تحلیل رابطه بین سبک‎زندگی و تربیت‎جنسی نوجوانان شهر زاهدان با نگاهی به پیش‌گیری از جرم. مطالعات روان‌شناسی تربیتی، شماره 29، 73-96.
برخورداری، رمضان؛ مدنی، سیدهادی (1395)، تحلیل محتوای کیفی قصه‎های صمد بهرنگی به‎منظور بررسی امکان استخراج مضامین تربیتی ‎انتقادی، خانواده و پژوهش، 13 (1)، 93-116.
بیگدلی، الیاس؛ الهی، طاهره (1394)، نقش قصه در آموزش مفاهیم دینی، ماهنامه معرفت، 24 (2)، 89-106.
تربتی، سروناز؛ تاجیک اسماعیلی، سمیه؛ خسروی، نیکا (1398)، مطالعه کیفی تربیت ‎جنسی نوجوانان و عوامل زمینه‎ساز آن با تأکید بر روابط میان‎فردی با والدین (مطالعه موردی: دختران و پسران نوجوان دوره متوسطه ساکن شهر تهران)، مطالعات جامعه‌شناسی، 12 (45)، 77-104.
حافظی، علیرضا (1396)، بررسی لحاظ‌شدن مؤلفه‎های تربیت دینی در مجلات رشد کودک: مطالعه‎ای براساس تحلیل محتوا، تربیت اسلامی، 12 (24)، 139-150.
حاکمی، محسن؛ حیدری‏پور، محمد؛ تاجیک، هاجر (1400)، بررسی مفهوم زمان براساس آرای ابن‌سینا در نسبت با مطالعات ‌آینده‌پژوهی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 2 (1)، 63-78.
حیدری‎پور، محمد؛ حاکمی، محسن (1399)، بررسی کاربست مفهوم فلسفی زمان در آینده‌پژوهی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 1 (1)، 205-240.
روح‎پرور، زهرا؛ شاه‎علی، شاداب؛ جوادنوری، مژگان (1398)، تبیین ادراکات والدین از چالش‎های تربیت‎ جنسی پسران نوجوان؛ یک مطالعه کیفی، تحقیقات کیفی در علوم سلامت، 8 (3)، 260-270.
زارعی، فخری؛ صفری، جهانگیر (1398)، تحلیل محتوا و فرم داستان «به کی سلام کنم» با رویکرد جامعه‎شناختی، پژوهش‌نامه ادبیات داستانی، 8 (1)، 23-48.
زودرنج، صدیقه؛ رحمتی، الهام (1394)، تحلیل ادبی درونمایه اصلی داستان یوسف(علیه‌السلام) در قرآن کریم، پژوهش‎های ادبی ـ قرآنی، 3 (3)، 140-159.
سعیدی‎‎رضوانی، محمود (1396)، پیشنهاد راهنمای برنامه درسی تربیت ‎جنسی برای دوره ابتدایی آموزش‌وپرورش جمهوری اسلامی ایران، گزارش پژوهشی مصوب پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، چاپ‎نشده.
سعیدی‎رضوانی، محمود. (1397)، پاره حقیقت‎گویی در تحلیل گفتمان انتقادی تربیت ‎جنسی نظام آموزشی ایران، پژوهش‎نامه مبانی تعلیم‎وتربیت، 8 (1)، 160-173.
سعیدی‎رضوانی، محمود (1399)، تربیت‎ جنسی، دانش‌نامه ایرانی برنامه درسی.
سعیدی‎رضوانی، محمود (1399)، نقد سند آموزش 2030 ازمنظر «دانشِ مطالعات برنامه درسی»: واقعیتِ آموزش در سند «توسعه پایدار» 2030؛ فلسفه، تضادها و چالش‌ها. انتشارات پژوهشگاه حوزه ‌و دانشگاه.
سعیدی‎رضوانی، محمود (1400)، تقلیل‎گرایی در تربیت و پیچیدگی امر جنسی: چالش میان تربیت حداقلی و حداکثری در امر جنسی، انتشارات پژوهشگاه حوزه‌ و دانشگاه.
سعیدی‎رضوانی، محمود؛ غلامی، فاطمه (1400)، بررسی پدیدارشناسانه پیشران‎ها و چالش‎های رعایت عفاف در دانشجویان پسر دانشگاه فردوسی مشهد، مسائل کاربردی تعلیم‎وتربیت اسلامی، 6 (3)، 37-60.
سعیدی‎رضوانی، محمود؛ غلامی، فاطمه؛ باقری، حسین (1398)، شایستگی‎‎های کانونی مربی تربیت ‎جنسی، پژوهش‎های برنامه درسی، 9 (2)، 163-199.
سلطانی، فاطمه (1400)، بررسی کارکرد تعلیمی فانتزی در داستان‎های کودکان و نوجوانان. پژوهش‌نامه ادبیات تعلیمی، 13 (49)، 41-69.
شرفی، محمود؛ محمودی، سیروس؛ پورخواجه، مائده (1399)، بررسی جایگاه مؤلفه‎های تربیت جهادی در کتاب‎های درسی دوره متوسطه اول، مسائل کاربردی تعلیم‎وتربیت اسلامی، 5 (15)، 31-68.
شیربیگی، مریم؛ اسماعیلی، زهره؛ سعیدی‎پور، بهمن؛ سرمدی، محمدرضا (1399)، طراحی الگوی تربیت‎ جنسی در عصر جهانی‌شدن با تأکید بر دیدگاه اسلام: با رویکرد نظریه داده‌بنیاد، پژوهش در دین و سلامت، 6 (3)، 122-138.
صارمی‎نیا، صبا؛ حسن‎زاده، علیرضا؛ الهی، شعبان؛ منتظر، غلامعلی (1397)، توسعه چارچوب مفهومی جهت ره‎نگاری مدیریت دانش سازمانی؛ تحلیل محتوای کیفی، پژوهش‌نامه پردازش و مدیریت اطلاعات، 34 (1)، 171-206.
طهماسب‎زاده‎شیخلار، داود؛ عظیم‎پور، احسان؛ ایمان‎زاده، علی؛ عباس‎زاده، محمد (1399)، شناسایی و روان‎سنجی راهبردهای آموزش تربیت ‎جنسی نوجوانان ۱۲ تا ۱۶ ساله ایرانی براساس دیدگاه معلمان و والدین: پژوهش آمیخته، مطالعات آموزش و یادگیری، 12 (2)، 231-253.
عابدینی‎بلترک، میمنت (1399)، بررسی جایگاه تربیت اخلاقی در کتاب‎های درسی دوره ابتدایی؛ مطالعه‎ای از نوع تحلیل‎ محتوا، پژوهش در مسائل تعلیم‎وتربیت اسلامی، 28 (48)، 171-187.
عجم، علی‏اکبر؛ سعیدی‎رضوانی، محمود (1391)، چالش در اهداف تربیت دینی (شناخت، عاطفه و عملکرد)، پژوهش در مسائل تعلیم‎وتربیت اسلامی، 20 (17)، 49-70.
عرب‎بافرانی، محمدرضا؛ عیوضی، محمدرحیم (1400)، مطالعه تطبیقی گونه‌شناسی‌های روش در ‌آینده‌پژوهی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 2 (1)، 7-36.
علوی، سیدحمیدرضا؛ حاج‎غلامرضایی، مهناز (1391)، روش‎شناسی آموزش ارزش‎های اخلاقی و دینی، اسلام و پژوهش‌های تربیتی، 4 (2)، 107-132.
فرع‎شیرازی، سیدمصطفی؛ عبداللهی‎نژاد، عبدالکریم؛ سعیدی‎رضوانی، محمود؛ عابدی‎سرآسیا، علیرضا (1399)، رهیافتی فقهی بر چیستی حکم تربیت ‎جنسی براساس ادله عام و خاص تربیت، فقه ‎و حقوق خانواده، 25 (73)، 129-155.
فرع‎شیرازی، سیدمصطفی؛ عبداللهی‎نژاد، عبدالکریم؛ سعیدی‎رضوانی، محمود؛ عابدی‎سرآسیا، علیرضا (1400)، سنّ تأثیرپذیری جنسی در فرزندان، جستارهای فقهی و اصولی، 7 (24)، 191-222.
فقیهی، علی‏نقی (1394)، تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‎ها ازمنظر قرآن و حدیث، انتشارات دارالحدیث.
قائدی، محمدرضا؛ گلشنی، علیرضا (1395)، روش تحلیل‎محتوا، از کمی‎گرایی تا کیفی‎گرایی. روش‌ها و مدل‌های روان‌شناختی، 7 (23)، 57-82.
قبادیان، مسلم؛ دهقان، سعید؛ شمخانی، اژدر (1396)، تربیت‎جنسی کودکان‎ و نوجوانان با رویکرد اسلامی بستری برای پیشگیری از جرائم و انحرافات، تحقیقات حقوقی بین‎المللی، 10 (38)، 169-210.
قلتاش، عباس؛ محمدجانی، صدیقه (1397)، طراحی چارچوب برنامه درسی تربیت‎ جنسی براساس مبانی تربیت اسلامی، مسائل کاربردی تعلیم‎وتربیت اسلامی، 3 (3)، 101-130.
قلاوند، زهره؛ صمدی، پروین؛ احمدی، پروین؛ کشتی‎آرای، نرگس (1399)، شناسایی جایگاه برنامه درسی تربیت ‎جنسی در نظام آموزشی، پژوهش در برنامه‎ریزی درسی، 17 (40)، 111-129.
کریپندورف، کلوس (1980)، تحلیل محتوا مبانی روش‎شناسی، ترجمه نایبی، هوشنگ، (1390)، انتشارات نی.
محمدبیگی، رضا؛ فقیهی، علیرضا؛ ناطقی، فائزه؛ جولایی، لیلا (1397)، بررسی برنامه درسی تربیت ‎جنسی در دوره ابتدایی مبتنی‌بر دیدگاه معلمان و ارائه راه‌کارهای مطلوب از دیدگاه متخصصان، نظریه و عمل در برنامه درسی، 6 (12)، 141-166.
محمدی‎پناه، شیرین؛ آقایی‎بجستانی، مریم؛ کهساری، رضا (1400)، مؤلفه‎های تربیت ‎جنسی کودک ازمنظر فقه تربیتی، پژوهش‎های اخلاقی، 11 (4)، 223-242.
محمدی‎پویا، سهراب؛ ایمان‎زاده، علی؛ محمدی‎پویا، فرامرز؛ زارعی، احمد (1398)، پدیدارشناختی موانع برنامه درسی تربیت ‎جنسی در مقطع متوسطه، دین و ارتباطات، 26 (1)، 303-334.
مطهری، مرتضی (1382)، تعلیم و تربیت در اسلام، جلد 1، انتشارات صدرا.
مقدم، مریم (1392)، تحلیل محتوایی بیست سال بازنویسی مثنوی برای کودکان و نوجوانان (۱۳۶۹- ۱۳۸۹)، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، پیاپی ۲۸، 89-110.
مؤمنی‎راد، اکبر؛ علی‎آبادی، خدیجه؛ فردانش، هاشم؛ مزینی، ناصر (1392)، تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج، اندازه‎گیری تربیتی، 4 (14)، 187-222.
مهاجری، محمدکاظم؛ یاسینی، محمدرضا؛ شریعتی، مسعود (1392)، تفکر انتقادی و نقش داستان در پرورش آن (با رویکرد تربیت‎دینی کودکان). بصیرت و تربیت اسلامی، 10 (26)، 31-53.
نژادی، کیومرث؛ استادی، رسول؛ گودرزی، غلامرضا (1399)، تحلیل پیکره روش دیدبانی در آینده‎پژوهی و شناخت مدل‎های آن جهت به‌کارگیری در مراکز آینده‎پژوهی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 1 (2): 161-188.
نیازی، شهریار و محمدی، اویس (1391)، تحلیلی روان‌کاوانه از داستان «سیاه زنگی» از کتاب «شیهه اسب سفید» زکریا تامر، زبان و ادبیات عربی، (7)، 177-206.
وقوفی، امید (1400)، مقدمه‌ای بر مبانی آینده‌پژوهی اسلامی، آینده‎پژوهی انقلاب اسلامی، 2 (2)، 57-89.
یدالهی‎فر، محمدجواد و همکاران (1399)، تحلیل برنامه درسی هدیه‎های‎آسمانی پایه پنجم براساس میزان تأکید بر مؤلفه‎های تربیت‎ معنوی ازمنظر امام خمینی(رحمهاللهعلیه)، پژوهش در مسائل تعلیم‎وتربیت اسلامی، 28 (48)، 109-123.
یزدانی، سمیه؛ سهرابی‌شگفتی، نادره (1397)، تأثیر آموزش تربیت‌جنسی بر هویت جنسی کودکان ۷ تا ۱۱ سال شهر شیراز، مشاوره کاربردی، 8 (2)، 93-108.
Elo, S., Kääriäinen, M., Kanste, O., Pölkki, T., Utriainen, K & Kyngäs, H. (2014). Qualitative Content Analysis: A Focus on Trustworthiness. SAGE Open, January-March: 1 –10. DOI: 10.1177/2158244014522633
Erlingsson, C & Brysiewicz, P. (2017). A hands-on guide to doing content analysis. African Journal of Emergency Medicine, 7(3): 93-99.
https://hawzah.net/fa/LifeStyle/View/52116/