بررسی نسبتِ بین قضایای آینده و علم مطلقِ الهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استاد گروه فلسفه، ادیان و عرفان-دانشکده ادبیات و علوم انسانی واحد تهران مرکزی - دانشگاه آزاد اسلامی -تهران-ایران

2 دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

چکیده

مسئله این پژوهش این است که اگر خداوند عالِم مطلق است و در صورت تعلق علم الهی به چیزی آن چیز محقق می گردد، و از طرفی انسان مختار و صاحب اعمال خویش است؛ پس خداوند چگونه به آن اعمال در آینده (مستقبل)علم دارد و مشخصاً رابطه علم الهی با قضایای آینده چیست؟ آنچه بر این پیچیدگی می افزاید این است که هم خداوند قادر متعال است، یعنی به آنچه بخواهد دست می یابد و بالاتر از آن، حتی نزدش بلافاصله حاضر می گردد؛ از طرفی اختیار انسان به گونه ای ست که اگر درست تبیین نگردد، با علم الهی دیالکتیک تکوینی خواهد داشت؛ از طرفی آنچه که در عالَم وجود مشاهده می گردد، تحقق موجودات در بستر زمان و مکان است. در این میان انسان معاصر با تکیه بر اختیار خویش بعنوان یکی از مبانی انسان شناسی آینده پژوهی، دست به تحقیق در آینده زده است و این امر مهم و پیچیده تبدیل به معمای هستی شناسانه ای برای هستندگان ناطقی(انسان یعنوان حیوان ناطق) شده است که به علم الهی، هستی و انسان، و دیالوگ تکوینی آنها، می نگرند. روش تحقیق در این مطالعۀ بنیادین مبتنی بر قیاس منطقی، استوار بر استدلال عقلی است که بحثی نظری( نه به مثابۀ روش های کیفی و نه به هیچ وجه کمّی) را در بر می گیرد. نتیجه تحصیل شده نیز از این قرار است که امور و اعمال اختیاری آینده تعیّن ناپذیرند؛ اما به دلیل علوّ الهی بر زمان در علم الهی موجود اند و با شناخت سبب و مسبات و جریانات تکوینی می توان به شناخت آینده تا حدّ مقدور دست یازید.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Examining the relationship between future cases and divine knowledge

نویسندگان [English]

  • Enshaallah Rahmati 1
  • mohsen Hakemi 2
1 Corresponding author: Professor of the Department of Philosophy, Religions and Mysticism, Faculty of Literature and Humanities, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
2 islamic Azad
چکیده [English]

The problem of this research is that if God is omniscient and if divine knowledge belongs to something, that thing will be realized, and on the other hand, man is free and owns his actions; So, how does God know about those actions in the future (future) and specifically what is the relationship between God's knowledge and future issues? What adds to this complexity is that God is also Almighty, that is, he achieves what he wants and above that, he even comes to him immediately; On the other hand, human free will is such that if it is not explained correctly, it will have an evolutionary dialectic with divine knowledge; On the other hand, what is observed in the world of existence is the realization of beings in the context of time and space. In the meantime, the contemporary man, relying on his free will as one of the foundations of anthropology of futurism, has started researching the future, and this important and complex issue has become an ontological puzzle for the speaking beings who believe in divine science, existence and Humans, and their formative dialogue, look. The research method in this fundamental study is based on logical analogy, based on rational reasoning that includes a theoretical discussion. . The learned result is also from the fact that the affairs and discretionary actions of the future are indeterminable; But due to the divine supremacy over time, they exist in the divine knowledge, and by knowing the cause and effect and the processes of development, you can reach the knowledge of the future as much as possible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • divine science
  • indeterminacy
  • unknowability
  • antecedent and a posteriori science
  • necessity

Smiley face

مراجع

  1. قرآن کریم
  2. عهد عتیق
  3. ابن سینا(1377). الاشارات والتنبیهات، ج1، قم: دفتر نشر الکتب.
  4. ایمان، محمدتقی.(1399). فلسفه روش تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ پنجم.
  5. آلستون، ویلیم پی؛ مک اینتایر، السدر؛ آدامز، روبرت ام؛ کوئین، فیلیپ ال؛ اسمارت، نینیان، جان هیک، زاگزبسکی، راجر تریگ، وستفال(1932م). دانشنامۀ فلسفه دین، ویراستاران: پل ادوارز، دونالد ام بورچرت؛  ترجمه، تالیف و تدوین: انشاءالله رحمتی، تهران: سوفیا، چاپ اول.
  6. آنسلم (1386). پروسلوگیون(خطابه ای درباب اثبات وجود خدا)، ترجمه افسانه نجاتی، تهران: قصیده سرا. ( در کتب فلسفی ایشان به همین نام مشهورند اما نام کامل ایشان «قدیس آنسِلم کانتِربِری» است اما در کتب خود هم به آنسلم بسنده کرده است مانند جناب ابن سینا که اسمشان حسین است اما همه وی را به بوعلی یا ابن سینا می شناسند.)
  7. تالیافرو، چارلز(1382). فلسفه دین در قرن بیستم، ترجمه انشاالله رحمتی، تهران: نشر سهروردی.
  8. تیلور، ریچارد(1392). »موجبیت«، در دانشنامه فلسفه اخلاق، ترجمه انشالله رحمتی، تهران: سوفیا.
  9. جمعی از نویسندگان(1391). معارف اسلامی، تهران: سمت، چاپ سی ام.
  10. حاکمی، محسن؛ حیدرری پور، محمد؛ تاجیک، هاجر(1400a). بررسی مفهوم زمان براساس آرای ابن سینا  در نسبت با مطالعات آینده پژوهی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات آینده پژوهی انقلاب اسلامی، 2(1): 63-78.
  11. حاکمی، محسن؛ صائمی، داوود(1400b). تحقّق ماهیّاتِ امکانی در آینده با ابتناءِ بر امکان استقبالی، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات آینده پژوهی انقلاب اسلامی، 2(4): 91-110.
  12. حیدری پور، محمد؛ حاکمی، محسن(1398)، بررسی کاربست مفهوم فلسفی زمان در آینده پژوهی، فصلنامه آینده پژوهی انقلاب اسلامی، 1(1): 203-238.
  13. خوانساری، محمد(1395). منطق صوری، تهران: انتشارات بیدار، چاپ بیست و هفتم.
  14. خیام نیشابوری، عمر(1385). رباعیات خیام، تهران: آوند اندیشه.
  15. رحمتی، انشاءالله(1399). معیّت سرمدی خداوند و علم مطلق، تهران: نشر سوفیا، چاپ اول.
  16. سبزواری، حاج ملاهادی(1369). شرح منظومه حکمت، تهران: دانشگاه تهران.
  17. صدرالدین شیرازی(ملاصدرا)، محمد بن ابراهیم.‌(1425ه ق). الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، دوره 9 جلدی، قم: منشورات الطلیعه النور، الطبعه الخامسه.
  18. طباطبایی، محمدحسین(1391). بدایه الحکمه، ترجمه و اضافات علی شیروانی، قم: دارالعلم، چاپ هفدهم.
  19. طباطبایی، محمدحسین(1400). نهایه الحکمه، به کوشش سیدهادی خسروشاهی، قم: بوستان کتاب، چاپ سوم.
  20. طوسی، خواجه نصیر الدین(1375). اساس الاقتباس، تصحیح عبدالله انوار، تهران: مرکز.
  21. لیفتاو، برایان(1399). لازمانی، از دانشنامه فلسفه دین، ترجمه انشالله رحمتی، تهران: سوفیا، چاپ اول.
  22. فانی اصفهانی، علی(1394). البداء عند الشیعه، مترجم: سیدمحمد باقر بنی سعید لنگرودی، قم: انتشارات امام علی بن ابی طالب(ع).
  23. مصباح یزدی، محمدتقی(1386). آموزش فلسفه، دوره 2جلدی، تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ هفتم.
  24. مصباح، مجتبی؛ عبودیت، عبدالرسول(1389). خداشناسی فلسفی، قم: موسسه امام خمینی ره، چاپ اول.
  25. مطهری، مرتضی(1397). مجموعه آثار، دوره 30جلدی، تهران: صدرا.
  26. مولانا(1393 ). مثنوی معنوی،  تصحیح رندالین نیکلسون، بازبینی بدیع الزمان فروزانفر، تهران: ثالث، چاپ هفتم.
  27. Aquinas, Thomas(1952). The Summa Theological, I. Great Books of the Western world, By Encyclopedia Britannica. INC.
  28. Swinburn, R.(1977). Coherence of Theism, Oxford: Clarendon Press.
  29. Taylor, Richard(1974). Metaphysics, 3 edition. Englewood: prentice-Hall.
آینده پژوهی انقلاب اسلامی
دوره 3، شماره 2
فصلنامه تابستان
آذر 1401
صفحه 11-36

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 18 تیر 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1401
  • تاریخ پذیرش: 12 شهریور 1401
  • تاریخ انتشار: 30 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار