شناسایی پیشران‌های موثر در آینده روابط امنیتی ایران و جمهوری آذربایجان با رویکرد آینده‌پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت بحران دانشگاه صنعتی مالک اشتر تهران، ایران

2 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد مدیریت بحران دانشگاه صنعتی مالک اشتر تهران، ایران

3 استاد گروه مدیریت و مهندسی صنایع دانشگاه صنعتی مالک اشتر، تهران، ایران

چکیده

پژوهش حاضر، با رویکرد آینده پژوهی، به شناسایی مهم ترین عوامل مؤثر بر وضعیت آینده روابط امنیتی جمهوری اسلامی ایران با جمهوری آذربایجان می-پردازد. این پژوهش از لحاظ هدف کاربردی و از نظر روش ترکیبی از روش‌های اسنادی و پیمایشی و از نظر ماهیت، براساس روش‌های جدید علم آینده پژوهی، تحلیلی و اکتشافی است که با به کارگیری ترکیبی از مدل‌های کمی و کیفی انجام گرفته است. بنابراین، با توجه به ماهیت تحقیق، این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که پیشران‌ها یا عوامل کلیدی موثر بر وضعیت آینده روابط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان کدام‌اند و به چه میزان و چگونه بر یکدیگر تاثیر می‌گذارند؟ برای پاسخ به پرسش پژوهش، از روش تحلیل ساختاری میک مک و دلفی بهره گرفته شده است. در این راستا، پس از برگزاری جلسات اولیه بحث با پانزده نفر از نخبگان و متخصصان اجرایی و دانشگاهی(جامعه آماری پژوهش)، که تخصص و تجربه کافی پیرامون مسائل امنیتی و روابط بین الملل داشتند، از ایشان خواسته شد تا در چارچوب ماتریس اثرات متقاطع به پیشران‌ها، بر مبنای میزان تاثیرگذاری و تاثیرپذیری امتیاز دهند. بیست پیشران اولیه در قالب چهار بعد کلی شناسایی شد. سپس، پیشران‌های اولیه در چارچوب ماتریس اثر متقاطع در نرم‌افزار آینده‌نگار میک‌مک تعریف شد. خروجی صفحه پراکندگی پیشران‌ها بیان‌گر ناپایداری سیستم است. در نهایت، باتوجه به امتیاز بالای تأثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم، شش پیشران کلیدی و اهرمی دارای بیشترین تأثیر بر وضعیت آینده روابط امنیتی ایران و جمهوری آذربایجان شناخته شد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying effective drivers in the future of security relations between Iran and the Republic of Azerbaijan with a future research approach

نویسندگان [English]

  • alireza jafari zad 1
  • ali towhidian 2
  • reza hosnavi 3
1 Corresponding author: Graduated with a master's degree in crisis management from Malik Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
2 Graduated with a master's degree in crisis management from Malik Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
3 Professor, Department of Industrial Management and Engineering, Malek Ashtar University of Technology, Tehran, Iran
چکیده [English]

The present study with a futures study approach, identifies the most important factors affecting the future security relations of the Islamic Republic of Iran with the Republic of Azerbaijan.This research is applied in terms of purpose and in terms of method a combination of documentary and survey methods and in terms of nature, it is based on new methods of futurology, analytical and exploratory science which is done by using a combination of quantitative and qualitative models.Therefore, according to the nature of the research, this research seeks to answer the question that what are the drivers or key factors affecting the future state of security relations between the Islamic Republic of Iran and the Republic of Azerbaijan and to what extent and how do they affect each other?To answer the research question, the structural analysis method of Mick Mac and Delphi has been used. In this regard, after holding initial discussion sessions with fifteen elites and executive and academic experts (research statistical community),who had sufficient expertise and experience in security issues and international relations, they were asked to interact within the matrix of effects.Rate propellants based on how effective they are.Twenty primary propellants were identified in four general dimensions. Next, the initial drivers of the crossover matrix were defined in Mick Mac prospect software. What can be understood from the position of the propulsion scattering plate is the instability of the system that most of the propulsions are scattered around the diagonal axis of the plate. Finally, due to the high score of direct and indirect influence, the six key drivers and levers were identified as having the greatest impact on the future state of security relations between Iran and the Republic of Azerbaijan.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Iran
  • Republic of Azerbaijan
  • Futurology
  • Mick Mac

Smiley face

مراجع

  1. امیر احمدیان، بهرام. (1367). جغرافیای قفقاز. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
  2. امیری، هدایت و نیلی‌پور طباطبایی، سید اکبر. (1398). شناسایی پیشران‌های کلیدی مؤثر بر آینده نفت خام در افق 1414 با استفاده از روش تحلیل اثرات متقاطع. فصلنامه مدیریت کسب‌وکار، 11(43)، 409-384.
  3. آینده‌بان. (1396). آینده‌پژوهی ایران 1396. شهر: تهران، مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
  4. پدرام، عبدالرحیم. (1393). آینده‌پژوهی در یک نگاه. شهر: تهران، سازمان تحقیقات و مطالعات ناجا.
  5. حسین‌پور، زهرا. (1399). واکاوی عوامل تأثیرگذار بر روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان (ابعاد و رویکردها). فصلنامه مطالعات منافع ملی، 6(22)، 112-91.
  6. حاتمی‌نژاد، حسین؛ پوراحمد، احمد و نصرتی هشی، مرتضی. (1398). آینده‌پژوهی در بافت فرسوده شهری-مطالعه موردی: ناحیه یک، منطقه 9 شهر تهران. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی، 28(109)، 55-37.
  7. خسروی‌پور، بهمن و پورفاتح، نصیبه. (1397). ضرورت آینده‌پژوهی در آموزش عالی کشاورزی. فصلنامه مطالعات آینده‌پژوهی و سیاست‌گذاری، 4(1)، 80-70.
  8. ربانی، طاها. (1391). روش تحلیل ساختاری، ابزاری برای شناخت و تحلیل متغیرهای موثر بر آینده موضوعات شهری. نخستین همایش ملی آینده‌پژوهی، تهران.
  9. رضائیان، احد و کاظمی، معصومه. (1393). تصویرپردازی و کلان تصاویر آینده سیاست جهانی؛ تصویرپردازی روشی مناسب برای شناخت آینده در جهان پیچیده. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 6(3)، 200-173.
  10. طاعتی، مهکامه؛ کشاورز ترک، عین‌الله؛ قاسمی، حاکم و درویشی سه تلانی، فرهاد. (1400)، تأثیر آینده‌نگاری در تقویت سیاست­گذاری و حکمرانی پیش­نگر با تأکید بر چشم­اندازهای جهانی. فصلنامه سیاست‌نامه علم و فناوری، 11(1)، 34-18.
  11. عباسی، مجید و موسوی، سید محمدرضا. (1392). روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان، بسترهای همگرایی و زمینه­های واگرایی. مطالعات اوراسیای مرکزی، 6(2)، 80-61.
  12. علی‌اکبری، اسماعیل؛ پوراحمد، احمد و جلال‌آبادی، لیلا. (1397). شناسایی پیش­ران­های مؤثر بر وضعیت آینده گردشگری پایدار شهر کرمان با رویکرد آینده‌پژوهی. فصلنامه گردشگری و توسعه، 7(1)، 187-156.
  13. قلم­‌بر، محمدامین. (1390). آینده‌نگاری توسعه محصول با رویکرد برنامه‌ریزی بر مبنای سناریو (مطالعه موردی: صنعت نفت). پایان‌نامه دکتری، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشگاه شهید بهشتی.
  14. کولایی، الهه. (1384). ایران و روسیه، فرصت­ها، تهدیدها و چالش­ها، کتاب امنیت بین‌الملل 2. تهران: انتشارات ابرار معاصر.
  15. کولایی، الهه و اصولی، قاسم. (1391). چگونگی تغییر روابط امنیتی شده ایران و جمهوری آذربایجان. مطالعات اوراسیای مرکزی، 5(11)، 94-75.
  16. کرباسیان، قاسم. (1393). روابط بین‌الملل. قم: پژوهشکده باقرالعلوم (ع).
  17. گودرزی، غلامرضا. (1394). پیش‌درآمدی بر آینده‌نگری الهی. قم: موسسه آینده روشن.
  18. گلن، جروم‌ کلیتون و گوردن، تئودور. (1393). دانشنامه بزرگ روش­های آینده‌پژوهی (ترجمه مرضیه کیقبادی و فرخنده ملکی‌فر) (جلد اول). تهران: انتشارات تیسا.
  19. محمدی، سعید و شفیعی سروستانی، اسماعیل. (1400). تأثیر روابط جمهوری آذربایجان و آمریکا بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از 1991 تا 2017 م. پژوهشنامه تاریخ، سیاست و رسانه، 4(2) (پیاپی 14)، 106-79.
  20. موسوی، سید محمد، موسوی، سید محمدرضا، نصیری، سوناز. (1392). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال جمهوری آذربایجان، همایش ملی ژئوپلیتیک جنوب غرب آسیا؛مسائل تحولات و چشم انداز.
  21. واعظی، سید کمال؛ قمیان، محمدمهدی و وقفی، سید حسام. (1396). آینده‌پژوهی در علوم انسانی با رویکرد مدیریت دانش؛ ملاحظات، دستاوردها و اثرات. فصلنامه مدیریت سازمان‌های دولتی، 5(3)، 46-31.
  22. Bengston, D. (2018). Principles for Thinking about the Future and Foresight Education. World Futures Review, 10(3).1-22.
  23. Da Costa, O., Warnke, P., Cagnin, C. & Scapolo, F. (2015). The impact of foresight on policymaking: insights form FORLEARN mutual learning process. Technology Analysis & Strategic Management, 20(3), 1-20.
  24. FOREN, (2001). Foresight for Regional Development Network, A Practical Guide to Regional Foresight. European Commission Search Directorate General STRATA Programme.
  25. Glenn, J. C., Gordon, T. J. & Dator, J. (2001). Closing the deal: how to make organizations act on futures research. Foresight, 3(3), 89-177.
  26. Godet, A. J., Meunier, M. F. & Roubelat, F. (2003). Structural analysis with the MICMAC method& actors‟ strategy with MACTOR method. , AC/UNU Millennium Project: Futures Research Methodology-V2.0, AC/UNU, Washington, DC
  27. Havas, A., Schartinger, D. & Weber, M. (2010). The impact of foresight on innovation policy-making: recent experiences and future perspectives. Research Evaluation, 19(2), 91-104.
  28. Miles, I., & Keenan, M. (2002). Practical Guide to Regional Foresight in the UK. European Communities, Luxembourg.
  29. Pourezzat, A. A., Mollaee, A. & Firouzabadi, M. (2008). Building the future: Undertaking proacive strategy for national outlook. Futures, 40(10), 887-892.
  30. Riedy, C. (2009), “The influence of futures work on public policy and sustainability”. Foresight, 11(5), p. 40-56
آینده پژوهی انقلاب اسلامی
دوره 3، شماره 2
فصلنامه تابستان
آذر 1401
صفحه 65-93

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 02 خرداد 1401
  • تاریخ بازنگری: 02 تیر 1401
  • تاریخ پذیرش: 09 مرداد 1401
  • تاریخ انتشار: 30 شهریور 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار