1
نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد، دانشکده عمران، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
2
استادیار مرکز رصد و آینده پژوهی دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران.
چکیده
سناریونویسی یکی از روش‌های بسیار پرکاربرد و از روش‌های اختصاصی آینده‌پژوهی است. استفاده از این روش در خصوص پروژه‌های مطالعه آینده در ایران در سال‌های اخیر بسیار گسترش یافته است و پژوهشگران در موضوعات مختلف در تحقیقات خود از این روش استفاده کرده‌اند. این پژوهش به بررسی تمامی مقالات علمی پژوهشی ایران با استفاده از روش سناریونویسی پرداخته و با معیار دارا بودن مطالعه موردی مشخص، ارتبط با آینده و استفاده صحیح از روش، صد مقاله منتشر شده در پنج سال اخیر را به منظور بررسی دقیق و نهایی برگزیده است. سپس با استفاده از روش فراتحلیل مقالات منتخب را مورد بررسی قرار داده و آن‌ها را با 12 شاخص شامل؛ اکتشافی یا هنجاری، موضوع، افق زمانی، منبع، نوع داده‌ها، وجود یا عدم وجود سیالیت در استفاده از روش، ترکیب یا عدم ترکیب روش (سناریونویسی) با دیگر روش‌ها، تک‌لایه یا چندلایه بودن، تعامل محوری یا خبره محوری، خلاقانه محوری یا داده‌محوری، تک‌رشته‌ای یا چندرشته‌ای بودن و استفاده یا عدم استفاده از نرم‌افزار مورد ارزیابی قرار داده و نهایتا توصیه‌هایی در خصوص استفاده از روش سناریونویسی در انجام پروژه‌های آینده‌پژوهی در ایران ارائه داده است.
اسلاتر، ریچارد و هاتکینسون، فرانس. (1386). نواندیشی برای هزاره نوین: مفاهیم، روش‌ها و ایده‌های آینده‌پژوهی (ترجمه عقیل ملکی‌فر، وحید وحبدی مطلق و سید احمد ابراهیمی). تهران: موسسه آموزش و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
طاهری‌دمنه، محسن؛ ذاکری، علی و اسدنیا، ابوالفضل. (1401). فراتحلیل موضوعی و بررسی انتقادی پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در زمینه آینده‌پژوهی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 14(3)، 86-49.
عرب‌بافرانی، محمدرضا و عیوضی، محمدرحیم. (1398). مطالعه شاخص‌های ارزیابی و انتخاب روش در پژوهش‌های آینده‌پژوهی. فصلنامه آینده‌پژوهی مدیریت، سال سی‌ام، شماره 118، 38-23.
لعل‌علیزاده، محمد و دیانت، محسن. (1400). آینده‌پژوهی و سناریوسازی جایگاه قدرت منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی مطالعات قدرت نرم، سال یازدهم، شماره اول (پیاپی 24)، 224-195.
منیعی، رضا و کمالی، حامد. (1401). فراتحلیل کیفی مطالعات آینده‌پژوهی آموزش عالی در ایران: موردمطالعه، میز آینده‌پژوهی آموزش عالی. فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم‌انسانی، 14(3)، 227-250.
Beck, P. W. (1982). Corporate Planning for an Uncertain Future. Long Range Planning, 15, 12-21.
Chermack, T. J., & Coons, L. M. (2015). Integrating scenario planning and design thinking: Learnings from the 2014 Oxford Futures Forum. Futures, Article in Press.
Chermack, T., Lynham, S., & Ruona, W. (2001). A Review of scenario planing literature. Future Research Quarterly, Summer, 7-31.
Decoster, J. (2003). Meta-Analysis notes. Retrieved from: http://stat-help.com
Enzer, S. (1981). Exploring Long-term Business Climates and Strategies with INTERAX. Futures, 13, 468-482.
Glass, G. V. (1976). Primary, Secondary, and meta-analysis of research. Educational researcher, 5, 3-8.
Glass, G. V., McGraw, B., & Smith, M. L. (1981). Meta-analysis in social research. Bevly Hills, CA: Sage publications.
Glen, C. Jerome, Gordon, J. Theodore. (2009). Futures Research Methodology - Version 3.0. The Millennium Project.
Godet, M. (1994). From anticipation to action: A handbook of stratégic prospective. Preface by Joseph F. Coates: UNESCO Publishing.
Godet, M., & Roubelat, F. (1996). Creating the future: the use and misuse of scenarios. Technological Forcasting and Social change, 29(2), 164-171.
Kayser, V., & Shala, E. (2020). Scenario development using web mining for outlining technology futures. Technological Forecasting & Social Change, 156 (2020), Article 120086.
Marthaler, F., WilliGesk, J., Siebe, A., & Albers, A. (2020). An explorative approach to deriving future scenarios: A first comparison of the consistency matrix-based and the catalog-based approach to generating future scenarios. 30th CIRP Design 2020, 91 (2020), 883-892.
Porter, M. (1985). Competitve Advantage: Creating and sustaining Superior Performance. New York: The Free Press.
Ringland, G. (1998). Scenario Planing: Managing for the Future. New York: John Wiley and Sons.
Schoemaker, P. H. (1995). Scenario Planning: A Tool for Strategic Thinking. Sloan Management Review, 37(2), 25-40.
Schwartz, P. (1991). The Art of Long View. New York: Bantam Doubleday Dell Publishing Group.
Streiner, D. (2003). Meta-analysis: A 12-step program. Retrieved from: http://www.Eamh.net.
VandenBerg, P., Scholten, D., Schachter, J., & Blok, K. (2021). Updating scenarios: A multi-layer framework for structurally incorporating new information and uncertainties into scenarios. Futures, 130(2021), Article 102751.
Varum, C., & Melo, C. (2010). Directions in scenario planning literature– A review of the past decades. Futures, 42, 355-369.
)
