سناریوهای آینده‌ی وضعیت جمعیتی و اقتصادی ایران از دریچه‌ی فرصت پنجره‌ی جمعیت‌نگاری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد، مدیریت اجرایی، دانشگاه تهران ، تهران، ایران

2 استادیار دانشکده معارف و اندیشه اسلامی دانشگاه تهران / تهران / ایران

چکیده

پویندگی، بالندگی و جوانی جمعیّت یک کشور به عنوان یک فرصت و امتیاز، همواره مورد توجه سیاست‌گذاران و پژوهشگران بوده است و پیداست که «توانمندسازی جمعیّت در سن کار»، از اهمّ سیاست‌های عاقلانه‌ای است که می‌تواند افق رشد و پیشرفت را در پیش روی یک کشور را بگشاید. پرداختن به سیاست‌های افزایش نرخ باروری و افزایش جمعیت در جهت حفظ سیمای جوان کشور، نزدیک یک دهه است که در کشور ایران، رایج و عمومی شده است و اهمیت این سیاست، قابل کتمان و انکار نیست. اما چیزی که نباید در این دوره از آن غفلت کرد، فرصت پنجره‌ی جمعیت‌نگاری است. نیروی جوان و در سن کار، اگر اتلاف شود و کشور نتواند رشد اقتصادی را رقم بزند و از سوی دیگر، همراه بشود با کاهش نرخ باروری، افق فاجعه‌باری پیش روی کشور قرار خواهد گرفت. در این پژوهش، با استفاده از روش آینده‌پژوهانه‌ی طراحی سناریو، چهار سناریوی مختلف نسبت دو عدم قطعیت اغتنام فرصت پنجره‌ی جمعیت‌نگاری برای رشد اقتصادی و پویایی نرخ باروری و رشد جمعیت، شناسایی و معرفی شده (چهار سناریوی «زاینده‌آباد»، «نازاآباد»، «زاینده‌ویران» و «نازاویران») و پیشنهادهایی برای وقوع سناریوی مطلوب، ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها

Smiley face

مراجع

  1. وبگاه دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ایمدظله به آدرس: https://farsi.khamenei.ir
  2. حسین‌زاده, ج. (1399). پنجره جمعیتی، مدیریت سرمایه انسانی و رشد اقتصادی پایدار در گام دوم انقلاب اسلامی ایران
  3. . Retrieved from https://www.ptonline.com/articles/how-to-get-better-mfi-results
  4. فولادی,  ‌محمد. (1398). تحلیلی بر تغییر و تحولات جمعیتی در ایران؛ با تاکید بر فرصت طلایی پنجره جمعیتی. معرفت فرهنگی اجتماعی, 39(10), 43–60
  5. . Retrieved from https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1525166
  6. محزون, ع. ا. (1396). پنجره جمعیتی، انتقالات اقتصادی نسلی و چشم انداز سود جمعیتی اول و دوم در ایران. جمعیت, 99 و 100, 1–23.
  7. منزوی‌بزرگی, ج., احمدی, ص., و علیئی, م. (1397). آینده پژوهی امنیتی گذار و سیاست های جمعیتی جمهوری اسلامی ایران و ارائه سناریوهای محتمل. فصلنامه امنیت ملی, 8(30), 65–95.
  8. نظری, م. (1401). نسل سوخته در پنجره جمعیتی، فردای اقتصاد،30 مهر، قابل دسترسی در:
  9. website: https://fardayeeghtesad.com/x4n5
  10. Aaronson, D., Dehejia, R., Jordan, A., Pop-Eleches, C., Samii, C., & Schulze, K. (2021). The Effect of Fertility on Mothers’ Labor Supply over the Last Two Centuries. The Economic Journal, 131(633), 1–32. https://doi.org/10.1093/ej/ueaa100
  11. Alho, J. M. (2015). Population Forecasts (J. D. B. T.-I. E. of the S. & B. S. (Second E. Wright, ed.). https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-08-097086-8.31009-1
  12. Azarnert, L. V. (2022). Population sorting and human capital accumulation. Oxford Economic Papers, gpac035. https://doi.org/10.1093/oep/gpac035
  13. Billari, F., D’Amuri, F., & Marcucci, J. (2016). Forecasting Births Using Google. CARMA 2016 - 1st International Conference on Advanced Research Methods and Analytics. Polytechnic University of Valencia Congress.
  14. Britannica. (2022). dividend. In Encyclopedia Britannica. Retrieved from https://www.britannica.com/topic/dividend-finance
  15. Canning, D., Raja, S., & Yazbeck, A. S. (2015). Africa’s Demographic Transition: Dividend or Disaster? In Africa’s Demographic Transition: Dividend or Disaster? https://doi.org/10.1596/978-1-4648-0489-2
  16. Chalise, H. N. (2018). Demographic Window of Opportunity in Nepal. Nepal Population Journal, 18(17), 133–140. https://doi.org/10.3126/npj.v18i17.26428
  17. Chandan, H. C. (2015). Corruption, Business Climate, and Economic Growth. In Handbook of Research on Global Business Opportunities (pp. 469–491). https://doi.org/https://doi.org/10.4018/978-1-4666-6551-4
  18. Chermack, T. J. (2011). Scenario Planning in Organizations: How to Create, Use, and Assess Scenarios. Retrieved from https://books.google.com/books?id=R0XSIdT-AmoC
  19. Commission, E., Centre, J. R., Lutz, W., Stilianakis, N., Stonawski, M., Goujon, A., & Samir, K. (2018). Demographic and human capital scenarios for the 21st century : 2018 assessment for 201 countries (W. Lutz, N. Stilianakis, M. Stonawski, A. Goujon, & K. Samir, eds.). https://doi.org/doi/10.2760/835878
  20. Crombach, L., & Smits, J. (2022). The Demographic Window of Opportunity and Economic Growth at Sub-National Level in 91 Developing Countries. Social Indicators Research, 161(1), 171–189. https://doi.org/10.1007/s11205-021-02802-8
  21. Eide, E. R., & Showalter, M. H. (2010). Human Capital (P. Peterson, E. Baker, & B. B. T.-I. E. of E. (Third E. McGaw, eds.). https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-08-044894-7.01213-6
  22. Erickson, R. A. (1987). Business Climate Studies: A Critical Evaluation. Economic Development Quarterly, Vol. 1, pp. 62–71. https://doi.org/10.1177/089124248700100108
  23. Gaigbe-Togbe, V., Bassarsky, L., Gu, D., Spoorenberg, T., & Zeifman, L. (2022). World Population Prospects 2022: Summary of Results. Retrieved from https://www.un.org/development/desa/pd/sites/www.un.org.development.desa.pd/files/wpp2022_summary_of_results.pdf
  24. Graff, M., & Bremner, J. (2014). A Practical Guide to Population and Development. Retrieved from www.prb.org
  25. Groth, H., & May, J. F. (2017). Africa’s Population: In Search of a Demographic Dividend (1st ed.). https://doi.org/https://doi.org/10.1007/978-3-319-46889-1
  26. Harvey, J. (1981). Solving the Problem of Scarcity BT  - Mastering Economics (J. Harvey, Ed.). https://doi.org/10.1007/978-1-349-16703-6_1
  27. Ibrahim, F. (2019). Attaining Nigerian Demographic Dividend: Rural Population Dynamics as Impediments. Proceedings of the 18th ISTEAMS Multidisciplinary Cross-Border Conference, (January 2019), 75–86. https://doi.org/10.22624/AIMS/iSTEAMS-2019/V18N1P7
  28. Islam, M., & Managi, S. (2021). Chapter 2 - Global Human Capital: View From Inclusive Wealth (B. B. T.-M. H. C. Fraumeni, Ed.). https://doi.org/https://doi.org/10.1016/B978-0-12-819057-9.00006-8
  29. Jones, G. W. (1992). Population and human resources development. Asia-Pacific Population Journal, 7(2), 23–48.
  30. Li, T., & Xie, Y. (2022). The evolution of demographic methods. Social Science Research, 107, 102768. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2022.102768
  31. Lindgren, M., & Bandhold, H. (2002). Scenario Planning: The Link Between Future and Strategy. Retrieved from https://books.google.com/books?id=qgyE3BRvAhgC
  32. Mayo, A. (2012). Human Resources or Human Capital? (1st Editio). https://doi.org/https://doi.org/10.4324/9781315587479
  33. Mitra, S., & Nagarajan, R. (2005). Making Use of the Window of Demographic Opportunity: An Economic Perspective. Economic and Political Weekly, 40(50), 5327–5332. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/4417525
  34. NIC (GT2040). (2021). Global Trends 2040: A More Contested World. In National Intelligence Council (Vol. 7).
  35. Raftery, A. E., & Ševčíková, H. (2023). Probabilistic population forecasting: Short to very long-term. International Journal of Forecasting, 39(1), 73–97. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.ijforecast.2021.09.001
  36. Rosenzweig, M. R. (1988). Human capital, population growth, and economic development: Beyond correlations. Journal of Policy Modeling, 10(1), 83–111. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/0161-8938(88)90036-1
  37. Rosenzweig, M. R. (1990). Population Growth and Human Capital Investments: Theory and Evidence. Journal of Political Economy, 98(5), S38–S70. Retrieved from http://www.jstor.org/stable/2937631
  38. Roudi, F., Azadi, P., & Mesgaran, M. (2017). Iran’s population dynamics and demographic window of opportunity. In Stanford Iran 2040 Project (No. 4). Retrieved from https://www.academia.edu/download/57499014/Irans_Population_Dynamics_and_Demographic_Window_of_Opportunity.pdf
  39. Siddiqui, F. (2012). Human Capital Management: An Emerging Human Resource Management Practice. International Journal of Learning and Development, 2(1), 353–367. https://doi.org/10.5296/ijld.v2i1.1354
آینده پژوهی انقلاب اسلامی
دوره 3، شماره 4
فصلنامه زمستان
اسفند 1401
صفحه 99-116

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 13 بهمن 1401
  • تاریخ بازنگری: 21 بهمن 1401
  • تاریخ پذیرش: 06 اسفند 1401

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار