ارائه چارچوب دیدبانی تحولات راهبردی محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین‌المللی امام خمینی

2 دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین

3 رئیس کمیسیون آینده پژوهی و استاد دانشگاه شاهد

4 دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی، قزوین

چکیده

تحولات معاصر در منطقه غرب آسیا نشان دهنده افزایش استعداد بروز تحولات راهبردی در آینده منطقه هستند که لاجرم کنشگران و واحدهای سیاسی موجود در این نظام منطقه‌ای را تحت تأثیر قرار میدهند. بر این أساس و با توجه به اصل پیشگیری از غافلگیری راهبردی و همچنین آگاهی زودهنگام از فرصت‌ها و تهدیدهای پیش رو در محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران، دیدبانی این تحولات اهمیت می‌یابد.پژوهش حاضر برای یافتن چارچوبی جامع برای دیدبانی تحولات راهبردی در این منطقه، دو پرسش اساسی چگونگی نگریستن و تحلیل دینامیک تحولات؛ و همچنین مولفه‌ها و شاخص‌های مهم برای پایش تحولات را واکاوی می‌کند. در پاسخ به پرسش نخست، تعداد 5 زیرسیستم امنیتی مبتنی بر وابستگی متقابل امنیتی برگرفته از نظریه مجموعه امنیتی بوزان شناسایی شدند. در پاسخ به پرسش دوم، تعداد 51 مولفه برای دیدبانی محیط امنیتی جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا احصا شدند. این پژوهش، با رویکردی کیفی از اسناد و مطالعات کتابخانه‌ای برای گردآوری داده‌ها استفاده کرده و روش توصیفی تحلیلی را برای نیل به نتایج پژوهش به کار گرفته است.

کلیدواژه‌ها

Smiley face

مراجع

  1. Aghaee SD, Nooralivand Y. (2020). Mohit-e Amniati va Siasatgozari-e Khareji va Amniati [Security Environment and Foreign and Security Policymaking; Proposing an Analytical Model]. Journal Strategic Studies of Public Policy, 9(33), 2-23.
  2. Aghajani, S., & Motaghi, E. (2017). Senāriohā-ye maḥīyat-e amniyatī jomhūrī-ye eslāmī-e Īrān va rāhbordhā-ye koneš-e fa’al. [Scenarios of the Security Environment of the Islamic Republic of Iran and Active Response Strategies]. National Security Quarterly, 7(25), 66.
  3. Ataollahi, F., Dehnouyeh, R., & Atashbahar, U.B. (2016). Ayandeh-pezhūhi bā estefade az taknik-e pūyesh-e mahiyati. [Futurology Using Environmental Scanning Technique]. Strategic Studies in Public Policy Making Quarterly, 6(21), 7-9.
  4. Daheshyar, Hosein (2008), Liberalism, emperaturi va adam-e niaz be Tavazon [Liberalism, Empire and no Need of Balance], , the quarterly journal of political and international approaches, 5(19), 49-56
  5. Dehshiri, M., & Shahmoradi, H. (2020). Factors Determining the Security Order in West Asia Based on the Theory of Comprehensive Balance. Journal of International Relations Studies, 13(1), 75-108.
  6. Faghihzadeh Gorji H., Eslami M., Jamshidi M. (2019), Geopolitical Security Environment of Israel and its Identical Policy, Geopolitics Quarterly, Volume: 14, No 4, 130-148.
  7. Fahey, Liam and William R. King (1977), Environmental Scanning for Corporate Planning, Business Horizons, Long Range Planning, no. 4 (August), pp. 61-71.- Finizadeh Bidgoli, J. (2017). Erāye alaghuī-ye erteqā-ye nefudh dar maḥīyat-e amniyatī dar ḥāl-e goz̤ār. [Presenting a Model for Enhancing Influence in a Transitional Security Environment]. National Security Quarterly, 6(23), 86.
  8. Farhadi, M. (2017). Taghyir-e ravīkar-e sīyāsat-e khārejī-ye Īrān dar Āsiyā-ye miyāneh va tāsīr ān bar maḥīyat-e amniyatī jomhūrī-ye eslāmī-e Īrān. [Changing the US Foreign Policy Approach in the Middle East and Its Impact on the Security Environment of the Islamic Republic of Iran]. National Security Quarterly, 6(23), 141.
  9. Finizadeh Bidgoli; Jafar (2016), Eraeh-ye Olguy-ye Erteqa-ye Nofuz Dar Mohit-e Amniati-e Dar Hal-e Gozar [Presenting a model for improving influence in the transitioning security environment], National Security Quarterly, 7(23), page 86
  10. Kodalle, T., Ormrod, D., Sample, C., & Scott, K. (2020). A General Theory of Influence in a DIME/PMESII/ASCOP/IRC2 Model. Journal of Information Warfare, 19(2), 12–26.
  11. Normohammadi, M., & Fasihi Dolatshahi, M.A. (2018). Karbastan nazariye majmue amniyati mantaghe’i dar tahlie masael va alaghuha-ye ravabet dar jonub Āsiyā. [Application of Regional Security Complex Theory in Analyzing Issues and Patterns of Relations in South Asia]. Political and International Approaches Journal, 10(2), 153-189.
  12. Seifi Kalestan, A., Gharayi Ashtiyani, M., & Poursadegh, N. (2022). Exploration of Weak Signals methodology and conceptual position in Futures Studies and Emerging Technologies literature؛ A Comparative Qualitative Study. Futures Studies Of The Islamic  Revolution, 3(3), 11-48.
  13. Shamsoddini, M., & Arab bafrani, M. R. (2023). The seeding of the new world order and the scenarios of the future geometry of the world. Futures Studies Of The Islamic Revolution, 4(1), 75-94.
  14. Tabatabaei, S.M., & Fathi, M.J. (2015). Tahavol-e mafhume amniyat dar NATO pas az jang-e sard bar asas-e maktab Kopenhagen. [The Evolution of the Concept of Security in NATO after the Cold War Based on the Copenhagen School]. Strategic Studies in Public Policy Making Quarterly, 5(17), 6-42.
  15. Butzer, Karl W. (1965), Physical Conditions in Eastern Europe, Western Asia and Egypt Before the Period of Agricultural and Urban Settlement, Cambridge University Press.
  16. Buzan, B., & Wæver, O. (2003). Regions and Powers: The Structure of International Security  (Cambridge Studies in International Relations). Cambridge: Cambridge University Press. 56-220.
  17. David, Ruth A. (2005), Avoiding Surprise in an Era of Global Technology Advances, US National Academy of Sciences, 213.
  18. Koch, Bettina; Stivachtis, Yannis A., Regional Security in the Middle East , International Relaions Publishing (2019), ISBN 978-1-910814-51-2, 99-146.
  19. Miles, I., Saritas, O., & Sokolov, A. (2016). Foresight for Science, Technology and Innovation. (Science, Technology and Innovation Studies). Springer Nature.
  20. Pedram, A., & Ahmadian, M. (2016). Āmūzeh-hā va āzmudefahā-ye āyandeh-pezhūhi. [Lessons and Experiences of Future Studies]. Tehran: Strategic Future Horizon Publications, 151-191.
  21. Rennell, J. (2014). Treatise on the Comparative Geography of Western Asia: Accompanied with an Atlas of Maps (Cambridge Library Collection - Travel, Middle East and Asia Minor). Cambridge: Cambridge University Press.
  22. Seeberg, P. (2016), Analysing security subcomplexes in a changing Middle East — the role of non-Arab state actors and non-state actors. Palgrave Commun 2, 16087.
  23. Vaezi, M.(2007). Geopolitik-e bahran dar Āsiyaye markazi va qafqaz̤ [Geopolitics of Crisis in Central Asia and the Caucasus]. Tehran: Ministry of Foreign Affairs Printing and Publishing Center, 82-89.
  24. Van Der Meer, Petrus (1955), The Chronology of Ancient Western Asia and Egypt, Brill Archive Press.
  25. Young, Karen E. (2021), The Middle East and the Global Energy Transition , Middle East Institute, https://www.mei.edu/publications/middle-east-and-global-energy-transition
  26. Puri-Mirza, Amna (2022), Oil industry in the Middle East - statistics & facts, Statista, https://www.statista.com/topics/6508/middle-east-oil-industry
  27. Redden, Jim (2022), Regional Report: Middle East - Amid oil pleas, gas taking center stage, World Oil,
    https://www.worldoil.com/magazine/2022/october-2022/features/regional-report-middle-east-amid-oil-pleas-gas-taking-center-stage
آینده پژوهی انقلاب اسلامی
دوره 4، شماره 3
فصلنامه پاییز
آبان 1402
صفحه 11-33

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 04 مهر 1402
  • تاریخ بازنگری: 19 آبان 1402
  • تاریخ پذیرش: 29 مهر 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار