نگاشت مدل نوآورانه ساختاری تفسیری اندازه‌گیری کیفیت پژوهش‌ های آینده‌پژوهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: استادیار گروه مدیریت صنعتی دانشگاه امام صادق(ع)، تهران، ایران

2 دانش‌آموخته‌کارشناسی‌ارشد معارف اسلامی و مدیریت صنعتی دانشگاه امام صادق (ع)؛ تهران، ایران،

3 دکتری مدیریت دولتی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

آینده‌پژوهی به‌عنوان یک حوزه دانشیِ نوین و اثرگذار در تصمیم‌سازی از دانش‌های سیاست‌گذاری عمومی و علوم راهبردی متمایز است. به‌همین‌جهت، شناسایی دقیق پژوهش‌های این حوزه نیاز به معیارهای شفاف و روشنی دارد که در این پژوهش تاحدامکان به آن پرداخته شده است. پژوهش حاضر به‌دنبال استخراج عناصر اصلی کیفیت پژوهش‌های آینده‌پژوهی به‌منظور ارائه بستری اطمینان‌بخش برای ارزیابی کیفیت پژوهش‏های آینده‏پژوهی است. بعد از مطالعات اسنادی و بررسی پیشینه پژوهش در این حوزه، با ده نفر از خبرگان حقیقی و فعالان حوزه آینده‌پژوهی مصاحبه شد. در گام اول پژوهش، پس از مصاحبه با 10 نفر از افراد واجد شرایط و تحلیل و بررسی مصاحبه به روش تحلیل‌ مضمون، 135 مضمون پایه استخراج شد که درنهایت ده مضمون سازمان‌دهنده نیز از آن مضامین پایه به‌دست آمد. در گام دوم پژوهش با استفاده از فن مدل‌سازی ساختاری تفسیری (ISM)، با استفاده ازنرم‌افزار MATLAB، موقعیت، میزان اهمیت، اثرگذاری (نفوذ) و اثرپذیری (وابستگی) عناصر استخراج‌شده ‌در پنج سطح ارائه شد که به‌کارگیری و شبکه‌سازی خبرگان، بیشترین نفوذ و خلق و تجویز آینده‌های بدیل و ایجاد معرفت بین­الاذهانی، مشارکت‌دادن و کسب رضایت ذی‌نفعان، کم‌ترین نفوذ را داراست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Innovative interpretive structural model Mapping in measuring quality of Future Research

نویسندگان [English]

  • mahdi hamzehpoor 1
  • mohamadreza asheri 2
  • marjan etemadi 3
1 Assistant Professor, Department of Industrial Management, Imam Sadegh (AS) University, Tehran, Iran
2 MSc of Industrial Management, Imam Sadegh University, Tehran, Iran
3 PhD in Public Administration, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran
چکیده [English]

Futures studies as a new and influential area of decision-making is considered a distinct from public policy and strategic sciences; so, in this area, it requires clear and concise criteria for accurate identification of research addressed as much as possible in this research. The present study seeks to extract the key elements of the quality of researches of futures studies in order to provide a reliable framework for evaluating the quality of futures studies. After documentary studies and background research in this field, ten real experts and activists in field of futures studies were interviewed. In the first step of the research, after interviewing 10 eligible subjects and analyzing the interview through content analysis method, 135 basic themes were extracted, and finally ten organizer themes were obtained. In the second step, using interpretive structural modeling (ISM) technique, using MATLAB software, the position, the amount of importance, influence and effectiveness (dependency) of the extracted elements were presented at five levels. The recruitment and networking of experts had the most influence, and creating and prescribing alternative futures and creating intercultural knowledge, participation, and stakeholder satisfaction had the least influence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Future
  • Studies
  • Quality
  • Interpretive.Structural
  1. آذر، عادل و خسروانی، فرزانه (1398)، تحقیق در عملیات نرم (رویکردهای ساختاردهی مسئله)، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
  2. احمدیان، مهدی؛ ذوالفقارزاده، محمدمهدی و پورعزت علی‌اصغر (1396)، تحلیلی انتقادی و راهبردی بر پیش‌فرض‌های مدون دانش آینده‌پژوهی، فصلنامه راهبرد، 84 (26): 35 ـ 5.
  3. اعتمادی، مرجان؛ سیدنقوی، میرعلی؛ بامداد صوفی، جهانیار و حمزه‌پور، مهدی (1397)، طراحی مدل مفهومی ساختاری ـ تفسیری رهبری ناب؛ مبتنی‌بر رهیافت‌های جامع جوهره مفهوم ناب، 57 (7): 251 ـ 233.
  4. پدرام، عبدالرحیم (1392)، تحقیقات آینده اسلامی چیست و راه­های تحقق آن چیست؟، رساله دکتری به راهنمایی سرپرستان دکتر محمدرحیم ایوازی و دکتر سیدکمال تبانیان، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه امام خمینی.
  5. پدرام، عبدالرحیم و احمدیان، مهدی (1394)، آموزهها و آزمودههای آینده­‌پژوهی، تهران، افق راهبردی.
  6. تقوی، مصطفی (1387)، درآمدی مبنایی و راهبردی بر الگوی اسلامی ـ  ایرانی توسعه علم و فناوری، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی (حوزه و دانشگاه)، 56 (14): 98 ـ 73.
  7. صدوقی، مجید (1387)، معیارهای ویژه ارزیابی پژوهش کیفی، فصلنامه روش‌شناسی علوم انسانی، 56 (14): 72 ـ 55.
  8. عابدینی، مریم؛ میرسپاسی، ناصر و شناس، فریده (1397)، نقش مدیریت منایع انسانی در ارتقای سرمایه اجتماعی سازمانی: مبتنی‌بر رویکرد آینده­پژوهی، فصلنامه آینده‌پژوهی مدیریت، 115 (29): 72 ـ 67. 
  9. عاشری، محمدرضا (1397)، طراحی الگوی سنجش کیفیت از مطالعات آینده مستقر در مدل‌سازی تفسیری ساختاری (ISM پایان‌نامه کارشناسی ارشد با راهنمایی دکتر مهدی حمزه‌پور، دانشکده مطالعات و مدیریت اسلامی، دانشگاه امام صادق.
  10. عظیمی، محمدحسن و فدایی، غلامرضا (1395)، جستاری در رویکرد مطلوب آینده‌پژوهی فناوری اطلاعات در حوزه علم اطلاعات و دانش‌شناسی، فصلنامه مطالعات کتابداری و علم اطلاعات، 23 (18): 18 ـ 1.
  11. عیوضی، محمدرحیم و پدرام، عبدالرحیم (1393)، امکان‌پذیری و چگونگی تحقق آینده‌پژوهی اسلامی، فصلنامه مشرق موعود، 29 (8): 112 ـ 79.
  12. فاتح‌راد، مهدی؛ جلیلوند، محمدرضا؛ مولایی، محمدمهدی؛ سمیعی، سعید و نصرالهی وسطی، لیلا (1392)، مختصات روش شناختی فرارشته آینده‌پژوهی به‌مثابه یک فراپاردایم یکپارچه، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 1(6): 161 ـ 135.
  13. گواهی، عبدالرحیم (1396)، آینده‌نگری در آینده: تحلیل علی لایه‌ای چالش‌های آینده‌پژوهی در ایران، 109 (28): 24 ـ 15.
  14. محمدآبادی، معصومه؛ نیازآذری، کیومرث و جباری، نگین (1397)، نقش سرمایه فکری در ارتقای عملکرد شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد آینده‌پژوهی: یک پژوهش کیفی، فصلنامه آینده‌پژوهی مدیریت، 114(29): 116 ـ 94.
  15. محمدپور، احمد (1389)، ارزیابی کیفیت در تحقیق کیفی: اصول و راهبردهای اعتباریابی و تعمیم، فصلنامه علوم اجتماعی، 48 (17): 107 ـ 73.
  16. مظفری، علی (1388)، آینده‌پژوهی، بستر عبور از مرزهای دانش، فصلنامه نظم و امنیت انتظامی، 4 (2): 47 ـ 2
  17. Bell, W. (2003), “Foundations of Futures Studies (2td ed)”, New Jersey, Transaction Publisher.
  18. Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using thematic analysis in psychology. Qualitative research in psychology, 3(2): 77-101.
  19. Gardner, A. L., & Bishop, P. (2019). Expanding Foresight Evaluation Capacity.
  20. Henwood, K. L., & Pidgeon, N. F. (1992). Qualitative research and psychological theorizing. British journal of psychology, 83(1): 97-111.
  21. Monda, E. (2018). Social futuring–In the context of futures studies. Society and Economy, 40(s1): 77-109.
  22. Piirainen, K. A., Gonzalez, R. A., & Bragge, J. (2012). A systemic evaluation framework for futures research. Futures, 44(5): 464-474.
  23. Poteralska, B., & Sacio-Szymańska, A. (2014). Evaluation of technology foresight projects. European Journal of Futures Research, 2(1): 26.
  24. Rohrbeck, R., & Kum, M. E. (2018). Corporate foresight and its impact on firm performance: A longitudinal analysis. Technological Forecasting and Social Change, 129: 105-116.
  25. Van der Steen, M., & Van der Duin, P. (2012). Learning ahead of time: how evaluation of foresight may add to increased trust, organizational learning and future oriented policy and strategy. Futures, 44(5): 487