روندهای حاکم بر آینده‌ شیعه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر مرکز رصد و آینده پژوهی، دانشگاه جامع امام حسین (ع)، تهران، ایران، نویسنده مسؤل

2 استادیار گروه آینده‌پژوهی مرکز رصد و آینده پژوهی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

چکیده

تحولات اخیر جهانی و منطقه‌ای نشان می‌دهد که ایران نباید درباره سرنوشت شیعیان بی‌توجه باشد و لازم است در این زمینه به نقش‌آفرینی بپردازد. با نگاهی ژئوپلتیکی به مسائل ایران و تشیع، مشخص می‌شود هر اقدامی در ایران ـ به‌عنوان کانون مذهب شیعه ـ جوامع شیعی را که به حوزه نفوذ ایران تعلق دارند، متاثر می­کند. هدف این مقاله، بررسی روندهای حاکم بر آینده­ جهان تشیع است. در این مقاله از روش تحلیل روند استفاده شده است و روندهای اجتماعی، اقتصادی، فناورانه و سیاسی حاکم بر جهان شیعه مورد بررسی و تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته­ است. نتایج حاصل از بررسی روندهای کنونیِ اقتصادی، فناورانه، سیاسی  و اجتماعی در جهان به‌ویژه در کشورهای اسلامی مبین ورود به عصر تغییرات ژرف و شگرفی است و خبر از شکل‌گیری و ایجاد جغرافیای نوپدید تشیع می­دهد. روندهای کلیدی در جهان شیعه از تغییر قدرت‌های اقتصادی تا افزایش جمعیت در آنها، از ظهور رسانه‌های جمعی و گسترش شبکه‌های اجتماعی تا تغییر شکل ساختارهای سیاسی همه اینها ممکن است آینده شیعه در غرب آسیا (خاورمیانه) و جهان را به‌نحوی پیچیده و غیرقابل پیش­بینی رقم  بزند.

کلیدواژه‌ها


احمدی، سیدعباس و حافظ­نیا، محمدرضا (1389)، موانع و شیوه­های بازدارنده تجدید حیات شیعه در جهان، فصلنامه علمی ـ پژوهشی شیعه­شناسی، 8 (30): 191 ـ 155.
امیدعلی، میثم (1391)، نقش شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان در تغییر سبک زندگی جوانان ایرانی (باتأکیدبر شبکه من و تو)، مطالعات جوان و رسانه، تابستان، ش 5.
پدرام، عبدالرحیم و طبائیان، سیدکمال (1392)، روندهای حاکم بر آینده جهان اسلام، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 2(5): 24 ـ 10.
ترکی، ‌هادی و امانی توانی، فاطمه (۱۳۹۵)، آینده گروه‌های سلفی و سناریوهای محتمل باتأکیدبر داعش، اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژیوپلتیکی جهان اسلام، تهران، مؤسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
حافظ‌نیا، محمدرضا و احمدی، سیدعباس (1388)، تبیین ژئوپلیتیکی اثرگذاری انقلاب اسلامی بر سیاسی‌شدن شیعیان جهان، فصلنامه شیعه‌شناسی، 25: 73 ـ 110.
حمیدی، صدیقه (1390)، نقش شبکه‌های اجتماعی در انقلاب مصر، جامعه المصطفی العالیه.
خامنه­ای، سیدعلی(1393)، دوران جدید عالم (گفتمان انتقادی انقلاب اسلامی در شناخت تجدّد و غرب براساس بیانات حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (مدظله‌العالی))، به کوشش سعید اشیری، انتشارات انقلاب اسلامی.
خلخالی، سعیدرضا؛ عزتی، عزت‌اله و فرجی‌راد، عبدالرضا (۱۳۹۵)، آینده‌پژوهی تأثیر اندیشه‌های دینی بر تحولات خاورمیانه و پیامدهای آن، اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژیوپلتیکی جهان اسلام، تهران، مؤسسه آینده‌پژوهی جهان اسلام.
درخشه، جلال و حسینی فائق، سیدمحمدمهدی (1388)، اسلام‌هراسی در رسانه‌های غربی؛ مطالعه موردی رسانه‌های بریتانیا، مجله رسانه، ش 79: 1 ـ 19.
رحیمی ثابت، صدیقه (1396)، ترجمه و بررسی سه فصل از کتاب احیای شیعه: چگونه اختلافات درون اسلام، آینده را رقم خواهدزد، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته شیعه­شناسی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی هدی.
زین العابدین، یوسف (1386)، منافع ملی ایران و ژئوپلیتیک نوین تشیع، فصلنامه شیعه‌شناسی، 19: 33 ـ 50.
سوری لکی، محمدعلی (۱۳۹۵)، جامعه‌شناسی سیاسی بحران سوریه: شکل‌گیری، تداوم و آینده، اولین همایش بین‌المللی بحران‌های ژیوپلتیکی جهان اسلام، تهران، مؤسسه آینده پژوهی جهان اسلام.
عیوضی، محمدرحیم (1388)، آینده انقلاب اسلامی و منازعات آینده جهان، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، 6(18): 33 ـ 56.
مجیدی، حسن (1391)، از جنبش تا نهاد بازخیزی شیعیان خاورمیانه،  فصنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره 1(1): 35 ـ 54.
مصلی‌نژاد، عباس (1391)، هویت­یابی شیعیان و ژئوپلیتیک نوین خاورمیانه، فصلنامه ژئوپلیتیک، دوره 8(1): 135 ـ 171.
مقصودی، مجتبی و حیدری، شقایق (1390)، بررسی وجوه تشابه و تفاوت جنبش‌های عربی در کشورهای خاورمیانه،  فصلنامه رهنامه سیاست‌گذاری، 2(4): 73 ـ 41.