بررسی آینده‌اندیشی در مکتب لیبرالیسم و تطبیق آن با آینده‌اندیشی اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 (نویسنده مسئول) دانشجوی دکتری، آینده‌پژوهی، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران

2 استادیار گروه معارف اسلامی، دانشگاه جامع امام حسین علیه‌السلام، تهران، ایران

چکیده

نوع رویکرد مکاتب به آینده،  نشئت‌گرفته از ایدئولوژی حاکم بر آنهاست و در این بستر، آینده‌اندیشی  مکاتب شکل می‌گیرد. در این مقاله برای فهم ایدئولوژی آینده‌ساز حاکم بر دو مکتب لیبرالیسم و اسلام،  با بررسی سه مفهوم هویت، موعودیت و جهانیت در هرکدام از مکاتب، از مجرای شناخت این سه مفهوم و پاسخ مکاتب به پرسش‌ها، نوع رویکرد آنها به آینده با هم مقایسه شده است. با توضیح مفهوم و کارکرد هویت، پرسش این است که انسان و هستی چیست‌ و چه ارتباطی با یکدیگر دارند. با توضیح مفهوم و کارکرد موعودیت، پرسش  از وضعیت مطلوب انسان در هستی و چیستی توسعه انسان هست و با توضیح مفهوم و کارکرد جهانیت، به این پرسش ازمنظر  لیبرالیسم و اسلام پاسخ داده می‌شود که تحصیل وضعیت مطلوب چگونه و با چه ابزاری صورت می‌گیرد. بررسی پاسخ‌ها نشان می‌دهد دو نوع رویکرد درباره آینده جهان و جهانی‌شدن وجود دارد؛ نخست، جهانی‌شدن لیبرالی که پیامد آن یکدست‌سازی سبک زندگی مردم جهان و محو تنوع فرهنگی آنها در آینده است. دوم، جهانی‌شدن اسلامی که باعث شکل‌گیری جامعه بین‌المللی بر پایه گرایش‌های اخلاقی و نه نفع‌طلبانه خواهد شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A Study of Futurism in the School of Liberalism and Comparing It with the Islamic Futurism

نویسندگان [English]

  • Reza Ghaumipour 1
  • Roohollah gholami 2
1 (Corresponding Author) PhD candidate in futures study, Imam Hossein Comprehensive University, Tehran, Iran
2 Assistant professor at the Department of Islamic Knowledge, Imam Hossein Comprehensive University, Tehran, Iran
چکیده [English]

The approaches of the schools to future stems from the ideology that governs them, and this process forms futurism of schools. This research is intended to identify the futuristic ideology of the two schools of liberalism and Islam by making an assessment of the three concepts of identity, the promised comer, and universality in both of the schools.  By intensifying these three concepts in these schools and their answers to these questions, their approach to the future will become obvious. Explaining the concept and function of identity will answer the question of what human beings are and how they relate to one another. By explaining the concept and function of the promised comer, the question relating to the desirable state of human in the world of existence and the way of his development will be answered. An explanation of the concept and function of universality, deals with the question of the perspective of liberalism and Islam and that how and by what means this desired situation will be acquired. Assessment of the answers provided by these two schools show that there are two types of approaches to the future of the world and globalization; First, liberal globalization that results in the uniformity of the lifestyles of the peoples of the world and the demolition of their cultural diversity in the future. Second, the Islamic globalization which will lead to the formation of an international community on the basis of moral tendencies rather than utilitarianism.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ideology
  • futurism
  • liberalism
  • Islam
  • Mahdism
  • globalization
آشوری، داریوش (1371)، ایدئولوژی، اخلاقیات و فرهنگ، ماهنامه کلک، (32 و 33): 50 ـ 48.
الجابری، محمد (1376)، گفتگو، عقلانیت و هویت، فصلنامه فرهنگ، (4): 124.
امت‌طلب، محمدصادق (1377)، نظریه‌پردازی درباره آینده جهان و جهان آینده، موعود، (10 و 11).
ایرانی‌طلب، مهدی (1371)، عصر تازه‌ای در روابط بین‌الملل، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، (57 و 58): 24  ـ 18.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمدرضا (1390)، تحلیل محتوای کیفی، پژوهش، (2): 36 ـ 35.
آیین، یاسر (1388)، تقابل آینده‌گرایی ایرانی و امریکایی، فصلنامه مشرق موعود، (11): 218.
آیین، یاسر (1388)، تقابل آینده‌گرایی ایرانی و امریکایی، فصلنامه مشرق موعود، (11): 204.
آیین، یاسر (1388)، تقابل آینده‌گرایی ایرانی و امریکایی، فصلنامه مشرق موعود، (11): 214.
جباری، حسینعلی (1399)، بررسی اندیشه نجات و موعودباوری در ادیان، فصلنامه مطالعات مهدوی، (46).
جوادی­آملی، عبدالله (1388)، آینده جهان ازنظر اسلام، مجله الکترونیکی اسراء، (8).
حسینی، سیدحسین (1360)، جهان‌بینی در فلسفه ما، تهران: انتشارات بدر.
ربانی گلپایگانی، علی(1377)، دین و دولت، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
رستگار (1371)، بازگشت تاریخ: شامگاه بلوک‌بندی‌ها و پگاه ملت‌ها، ماهنامه اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، (50 و 46): 19 ـ 14.
رحیم‌پور ازغدی، حسن (1378)، عقلانیت، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
رفیعی مهرآبادی، محمود (1379)، درآمدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی، تهران: وزارت امور خارجه.
روآ، الویه (1378)، تجربه اسلام سیاسی، تهران: انتشارات الهدی.
سیف‌زاده، سیدحسین (1379)، مدرنیته و نظریه‌های جدید علم سیاست، تهران: نشر دادگستر.
شیخ صدوق قمی، ابوجعفر (1378ق).
صمدی، قنبرعلی (1390)، چشم‌انداز آینده از دیدگاه اسلام و نظریه پایان تاریخ، کوثر معارف،(18):91.
ظهیری، سیدمجید (1379)، حدود آزادی و سیستم‌های حقوقی اسلام و لیبرالیسم، دوماهنامه اندیشه حوزه، (5): 42.
عمید زنجانی، عباسعلی (1379)، مبانی اندیشه سیاسی اسلام، تهران: مؤسسه فرهنگی دانش و اندیشه معاصر.
فیرحی، داوود (1376)، نظام سیاسی و دولت در اسلام، فصلنامه علوم سیاسی، (4): 153.
کاظمی، سیدعلی‌اصغر (1375)، دموکراسی و پراگماتیسم ، ماهنامه اطلاعات سیاسی اقتصادی، (10 و 11): 15.
لاریجانی، محمدجواد (1374)، کاوش‌های نظری در سیاست خارجی، تهران:شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 51.
نجفی، موسی (1377)،  تأملات سیاسی در تاریخ تفکر اسلامی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
نصری، عبدالله (1377)، نسبت دین و ایدئولوژی، فصلنامه قبسات، (1):51.
نقیب‌زاده، احمد (1376)، فرهنگ و سیاست، تهران: نشر دادگستر.
هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1371)، یکی بدون دیگری: نظم نوین جهانی، تهران: نشر فاخته.
یعقوبی، ابوالقاسم (1390)، چشم‌انداز تمدن جهانی اسلام، موعود، (33).