سناریوهای آینده روابط ایران و آمریکا در افق پنج ساله براساس رویکرد سناریونویسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی(آینده پژوهی انقلاب اسلامی)، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

2 استادیار، گروه روابط بین الملل، دانشکده امنیت، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران

3 دانشجوی دکتری مطالعات سیاسی انقلاب اسلامی(آینده پژوهی انقلاب اسلامی)، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

چکیده

یکی از پیچیده‌ترین مسائل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران از زمان پیروزی انقلاب تاکنون، نحوه مواجهه و چگونگی تنظیم تعامل بین دو کشور ایران و آمریکا در محیط منطقه‌ای و نظام بین‌المللی بوده است. در برهه‌هایی از تاریخ ایران بعد از انقلاب، این مواجهه در بعضی از مقاطع تا آستانه یک جنگ فراگیر بین دو کشور پیش رفته و در بعضی از برهه­ها همانند زمان گفت‌وگوهای برجامی و انعقاد توافق‌نامه برجام، زمینه‌های حل‌وفصل نسبی اختلافات بین دو کشور فراهم گردیده است. افزایش یا کاهش تعارضات بین دو کشور به مجموعه­ای از عوامل به‌هم‌پیوسته، ارتباط منطقی و معناداری پیدا می‌کند و برای یافتن راه‌حل کاهش تعارضات و تضادها، می‌بایست متغیرهای اساسی در داخل دو کشور و در محیط بین‌المللی هماهنگ گردند. در پژوهش پیش رو، به‌دنبال پاسخ‌گویی به این پرسش هستیم که چه سناریوهایی را می‌توان برای آینده روابط ایران و آمریکا در پنج سال آینده دربازه زمانی 2022 تا 2027 میلادی ترسیم کرد؟ ابزار پاسخ‌گویی به این پرسش، بهره‌گیری از رویکرد سناریونویسی برپایه فرض است که از رویکردهای اکتشافی در سناریونگاری و برمبنای شواهد، خلاقیت و خبرگانی بوده که با شناسایی فرض­های محتمل روابط بین دو کشور و متغیرهای اساسی شکل‌دهنده به رابطه ایران و آمریکا (ازطریق طوفان مغزی با استفاده از پنل خبرگانی) و دسته‌بندی آن­ها، سناریوها استخراج گردیده­اند. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که براساس متغیرها و فرض­های موجود، سناریوی ارجح پیش رو، افزایش رقابت و دشمنی و سناریوی ممکن و محتمل، تعامل مشروط و محدود و سناریوی مصالحه و سازش است. می­توان گفت که وزن علائم هشدار به‌مراتب بسیار بیشتر از اقدامات شکل‌دهنده، فرض­های باربر و اقدامات بیمه‌کننده رابطه ایران و آمریکاست؛ بنابراین مدیریت تنش­ها در روابط دو کشور، باید اولویت سیاست‌گذاران در دو کشور باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Future Scenarios of Iran-US Relations over a Five-Year Horizon Based on a Hypothesis-Based Scripting Approach

نویسندگان [English]

  • Ayob nikunahad 1
  • abdolah moradi 2
  • Zohreh Mohammadi 3
  • mohsen mohammadi khanghahi 3
1 Corresponding Author: PH.D Candidate in the Political Studies Islamic Revolution(Islamic Revolution Futurology) Shahed University, Tehran, Iran
2 Assistant Professor, Department of the International Ties, College of, Supreme National Defense University, Tehran, Iran
3 PH.D Candidate in the Political Studies Islamic Revolution(Islamic Revolution Futurology) Shahed University, Tehran, Iran
چکیده [English]

One of the most complex issues in the foreign policy of the Islamic Republic of Iran since the victory of the revolution until now has been how to deal with and how to regulate the interaction between Iran and the United States in the regional environment and the international system. Increasing or decreasing the conflicts between the two countries has a logical and significant relationship with a set of interrelated factors, which means that in order to find a solution to reduce conflicts and contradictions, the basic variables must be coordinated within the two countries and in the international environment. In the present study, we seek to answer the question of what scenarios can be drawn for the future of Iran-US relations in the next five years between 2022 and 2027?
The tool to answer this question is to use a scenario-based approach to assumption, which is one of the exploratory approaches in scenario writing and based on evidence, creativity and expertise, and by identifying possible assumption of relations between the two countries And the United States, through brainstorming, using the panel of experts and categorizing them, scenarios have been extracted, and the realization of any scenario will depend on the existence of hypotheses that need to occur.
The research findings indicate that based on the existing variables and hypotheses, the preferred scenario ahead is increased competition and hostility and possible and probable scenarios, conditional and limited interaction, and reconciliation scenario.
It can be concluded that the weight of warning signs is much higher than the shaping measures, load-bearing assumptions and actions that insure the Iran-US relationship, so managing tensions in bilateral relations should be a priority for policymakers in both countries.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Scenario Writing
  • Assumption Approach Planning
  • USA
  • Iran

Smiley face

اساکول، پی (1384)، روشهای مطالعات آیندهپژوهی، ترجمه سعید خزایی، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و صنایع دفاعی.
الکساندر؛ یونا، الن، نانز (1378)، تاریخ مستند روابط ایران و ایالات ‌متحده، ترجمه سعیده لطفیان، تهران: نشر قومس.
برژینسکی، زبیگنیو (1362)، سقوط شاه، جان گروگان‌ها و منافع ملی، ترجمه منوچهر یزدان‌یار، تهران: نشرکاوش.
برزنونی، محمدعلی؛ فرهادی، فرشید (1399)، آینده‌پژوهی راهبردی آمریکا برای مقابله با ایران برپایه سناریونویسی، فصلنامه آفاق امنیت، 13(46).
بل، وندل (2003)، مبانی آینده پژوهی: تاریخچه،اهداف و دانش، مترجم مصطفی تقوی و محسن محقق، تهران: مؤسسه آموزشی و تحقیقاتی صنایع دفاعی.
بیل، جیمز (1386)، تحلیلی بر روند نزدیک‌شدن آمریکا به ایران، نه شرقی نه غربی، ترجمه ابراهیم متقی، تهران: نشر میزان.
ترابی فارسانی، سهیلا (1378)، اسنادی از مدارس دختران از مشروطه تا پهلوی، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.
چامسکی، نوام (1381) یازده سپتامبر و حمله آمریکا به عراق، ترجمه بهروز جندقی، تهران: عصر رسانه.
حسینی‌زاده، محمدعلی (1386)، اسلام سیاسی در ایران، قم: نشر دانشگاه مفید.
چیت‌سازیان، محمدرضا؛ شفیعی، نوذر (1396)، چشم­انداز روابط ایران و آمریکا تا سال 2030: سناریوهای ممکن، فصلنامه سیاست جهانی، 6 (4).
روبین، باری (1363)، جنگ قدرت‌ها در ایران، ترجمه محمود مشرقی، تهران: نشر آشتیانی.
رودپشتی، فریدون؛ شرین‌بیان، ندا (1395)، طراحی سبد سرمایه‌گذاری با استفاده از رویکرد سناریونگاری با به‌کارگیری روش برنامه‌ریزی بر پایه فرض، مجله هنری و مالی اوراق بهادار، 28.
سمسون، آنتونی (1356)، هفت خواهران نفتی، مترجم ذبیح‌الله منصوری، تهران: امیرکبیر.
سیف‌زاده، حسین؛ ملکی سعیدآبادی، امید (1390)، چشمانداز بیست ساله سیاست خارجی ج.ا.ا: آینده‌پژوهی مناسبات ایران و آمریکا با بهره‌گیری از ریاضیات توزیع جای‌گشتی، فصلنامه روابط خارجی، 3 (1).
شفیعی‌فر، محمد (1381)، حادثه یازده سپتامبر و تأثیر آن بر روابط ایران و آمریکا، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، 11.
طالبی‌پور، سعید؛ فلاحت‌پیشه، حشمت‌الله (1395)، تخمین جایگاه ایران در سیاست خارجی آمریکا در 2025، رهیافت انقلاب اسلامی، 10 (37).
-عنایت‌الله، سهیل (2007)، پرسش از آینده روش‌ها و ابزارهای تحول سازمانی و اجتماعی، تهران: مرکز آینده‌پژوهی علوم و صنایع دفاعی.
علی‌بابایی، غلامرضا (1375)، تاریخ سیاست خارجی ایران (از شاهنشاهی هخامنشی تا امروز)، تهران: دات درسا، چاپ اول.علیزاده، عزیز؛ وحیدی‌مطلق، وحید؛ ناظمی، امیر (1390)، سناریونگاری یا برنامه‌ریزی بر پایه سناریو، تهران: اندیشگاه آتی نگار.
فوزی، یحیی؛ پیرزادی، مهدی (1397)، آیندهپژوهی روابط ایران با قدرت‌های بزرگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، 1.
متقی، ابراهیم؛ بقایی، خرم؛ رحیمی، میثم (1389)، بررسی سیاست خارجی آمریکا در خاورمیانه پس از یازده سپتامبر، فصلنامه تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، 4.
-محمدی، منوچهر. (1377). سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: نشر دادگستر.
موجانی، علی (1374)، بررسی مناسبات ایران و امریکا، تهران: مؤسسه چاپ و نشر وزارت امور خارجه.- موسوی، سیدقائم؛ موسوی،سیدحجت اله. (1398). چشم انداز آینده روابط ایران وآمریکا از منظر منطق فازی.ماهنامه آفاق علوم انسانی، (35).
نجاتی، غلامرضا (1371)، تاریخ سیاسی 25 ساله ایران، تهران: رسا.
واعظی، محمود (1389)، نقش قدرت‌های بزرگ در منطقه خلیج فارس و چالش‌های هژمونی آمریکا، فصلنامه روابط خارجی، 6.
هوشنگ مهدوی، غلامرضا (1373)، تاریخ روابط خارجی ایران در دوره پهلوی، تهران: نشر قومس.
یزدانی، عنایت‌الله؛ محمدی، سلطان (1392)، بررسی نقش و جایگاه تروریسم در سیاست خارجی آمریکا پس از یازده سپتامبر، فصل‌نامه پژوهش روابط بین‌الملل، 9.