تصویر سازمان مطلوب در تمدن نوین اسلامی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه آینده پژوهی مرکز رصد و آینده پژوهی، دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام)، تهران، ایران

2 نویسنده مسئول: دانشجوی دکتری آینده پژوهی، دانشگاه جامع امام حسین (علیه‌السلام)، تهران، ایران

چکیده

یکی از موضوعات مهم در تمدن نوین اسلامی سازمان مطلوب و ویژگی‌های آن است. دلایل عقلی و نقلی زیادی در اهمیت سازمان و تشکیلات ذکر شده‌ است که به‌عنوان نمونه می‌توان به بخشی از بیانات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) در این رابطه اشاره کرد «تشکیلات یکی از فرائض هر گروه مردمی است که یک هدفی را دنبال می‌کنند. تشکیلات یعنی نظم، یعنی تقسیم وظایف، یعنی ارتباط و اتصال و زنجیره‌ای کارکردن؛ این معنای تشکیلات است. این چیزی است که نه فقط بد نیست، بلکه یک چیز خوب و بلکه یک چیز ضروری است. هیچ کاری در دنیا بدون تشکیلات پیش نمی‌رود. انقلاب اسلامی ایران هم بدون تشکیلات پیش نرفت و پیروز نشد». روش مورداستفاده در این پژوهش، مرور بر ادبیات و همچنین استفاده از روش کیفی تحلیل گفتمان و تحلیل اسناد است. برای رسیدن به تمدن نوین اسلامی و در تمدن نوین اسلامی، آموزه‌های اسلامی پایه و اساس تمام حوزه‌ها بوده و داشتن تصویری درست از حوزه‌های مختلف، یک امر لازم به‌منظور طی صحیح این مسیر خواهد بود. مراجعه به آیات و سیره اهل بیت(علیهم‌السلام) به‌عنوان معدنی غنی و سرشار از معارف در ترسیم این تصاویر امری ضروری و واجب است. در این پژوهش با مراجعه به منابع مختلف علمی و بیانات مقام معظم رهبری در حوزه سازمان مطلوب، سعی شده‌ است تا تصویری از این حوزه در تمدن نوین اسلامی در ابعاد پنج‌گانه پیشنهادی، هدف و چشم‌انداز،‌ ساختار سازمانی و منابع انسانی، مدیریت و رهبری، فضا و محیط و فرهنگ سازمانی، ارائه شود.

کلیدواژه‌ها


Smiley face

فارسی
اسدی، محسن و شیرزاد، مهران (۱۳۹۱)، نقش اخلاق کاری اسلامی در فرهنگ و تعهد سازمانی، دوفصل‌نامه علمی ـ تخصصی اسلام و مدیریت، 1 (2).
اسکات، دبلیو ریچارد (1387)، سازمانها: سیستمهای عقلایی، طبیعی و باز، ترجمه حسن میرزایی‌اهرنجانی، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
افجه‌ای، سیدعلی‌اکبر (۱۳۷۷)، مدیریت اسلامی، انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران.
افضل‌آبادی، محمدحسین (۱۴۰۰)، اصول و مبانی مدیریت از دیدگاه اسلام، انتشارات مدرسان شریف، تهران.
بنیاد توسعه فردا (۱۳۹۲)، روش‌های آینده‌نگاری تکنولوژی، ترجمه گروه آینده‌اندیشی بنیاد توسعه فردا، تهران.
ترک‌زاده،‌ جعفر و راضی، الهام (۱۳۹۶)، تأملی بر معنویت محیط کاری ازمنظر رویکرد اسلامی و غربی، کاربرد در رفتار سازمانی، دوفصلنامه علمی ـ تخصصی اسلام و مدیریت، (۱۱).
ثقفی، علی (۱۳۹۲)، ‌تمدن بین‌الملل اسلامی، فرایند تحقق اهداف اسامی از دیدگاه مقام معظم رهبری، بنیاد فرهنگ و اندیشه انقلاب اسلامی، دفتر هشتم.
ثنایی، سلیم؛ خلجی، سارا (۱۳۹۸)،‌ مدل معنویت سازمانی از دیدگاه اسلام در سازمان آموزش‌وپرورش براساس بیانات مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی)، نشریه علمی مدیریت اسلامی، 27 (1).
جوادی آملی، عبدالله (۱۳۸۹)، تسنیم،‌ نشر اسراء، جلد ۱۹، قم.
حسین‌زاده، محمدعلی (۱۳۸۷)، مدیران و اخلاق اسلامی، چاپ سوم، انتشارات بوستان کتاب، قم.
حیدری، امیرهوشنگ (۱۳۹۲)، مبانی و مفاهیم آینده‌پژوهی، فصل‌نامه علمی ـ ترویجی ترویج علم.
خزایی، سعید؛ محمودزاده، امیر (1392)، آیندهپژوهی، اصفهان، پارس ضیاء.
زارعی، محمود (۱۳۹۵)، کار باید تشکیلاتی باشد، انتشارات شهید کاظمی، تهران.
سرلک، محمدعلی؛ ویسه، سیدمهدی؛ پوراشرف، یاسان‌الله؛ مهدیزاده، حسین (۱۳۹۱)، طراحی مدل سازمان معنویت‌گرا در آموزش عالی ایران، پژوهش‌های مدیریت عمومی، 5 (18).
سعدآبادی، ‌علی‌اصغر (۱۳۹۳)، تبیین انگاره سازمان تقوامحور ازمنظر اسلام، دوفصل‌نامه علمی ـ تخصصی اسلام و مدیریت، (۶).
سوزنچی، حسین؛ جوانعلی آذر؛ مرتضی (۱۳۹۴)، تبیین نگاه اسلام به سازمان در پرتو استعاره امانت، نشریه اندیشه مدیریت راهبردی، 11(1).
شکرانی، رضا؛ مطیع، مهدی؛ صادق‌زادگان، هدی (۱۳۹۰)، بررسی گفتمان کاوی و چگونگی کاربست آن در مطالعات قرآنی، دوفصل‌نامه عیار پژوهش در علوم انسانی (پژوهش سابق)، 3(1).
صالحی‌ساداتی، زهرا؛ حق‌شناس گرگابی؛ محمد (۱۳۹۵)، ‌گسترش معنویت سازمانی و فرهنگ دلبستگی به کار در بستر تمدن‌سازی ایران اسلامی، دهمین کنگره پیشگامان پیشرفت، مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، تهران.
عابدی‌جعفر، حسن؛ رستگار، عباس‌علی(۱۳۸۶)، ظهور معنویت در سازمان‌ها، مفاهیم، تعاریف، پیش‌فرض‌ها و مدل مفهومی، فصل‌نامه علوم و مدیریت اسلامی، 2 (5).
عطایی، مجتبی (۱۳۹۸)، چشم‌انداز مشترک تصویری از آینده مطلوب سازمان، دوماهنامه مهندسی مدیریت، 11 (75)، رشت.
عقیلی، وحید؛ لطفی‌حقیقت، امیر (۱۳۸۹)، کاربرد روش تحلیل گفتمان در علوم رفتاری.
غفاری، رحمان؛ قنبری، مژگان (۱۳۹۷)، سیمای سازمان اسلامی متعالی در پرتو فضیلت‌ سازمانی و رفتار محبت‌آمیز دینی، کهن‌الگوی سازمان شاداب، فصل‌نامه علمی ـ پژوهشی مدیریت اسلامی، 26 (3).
کاظمی، سعید (۱۳۹۵)، معنویت و فضیلت در سازمان، دومین همایش ملی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی در ایران،‌ مؤسسه پژوهشی مدیریت مدبر، تهران.
محمدی، مسلم؛ گل‌وردی،‌ مهدی (۱۳۹۲)، مؤلفه‌های اخلاق حرفه‌ای در سازمان با الگوگرفتن از مبانی دینی، دوفصل‌نامه علمی تخصصی اسلام و مدیریت، 2 (3).
مطهری، مرتضی (۱۳۹۶)، بیست گفتار، انتشارات صدرا، تهران.
مؤمنی، خدامراد؛ شهبازی‌راد، افسانه (1391)، رابطه معنویت، تابآوری و راهبردهای مقابله‌ای با کیفیت زندگی دانشجویان، مجله علوم رفتاری، 6 (2).
میرزایی، اهرنجانی؛ مقیمی، سیدمحمد (۱۳۸۲).، ارائه الگوی مطلوب سازمانی برای سازمان‌های غیردولتی ایران با استفاده از رویکرد کارآفرینی، نشریه دانش مدیریت، (۶۲).
نادری، امیر (۱۳۹۸)، الگوی سازمان متدین ناجا، لازمه تحقق دولت اسلامی، نشریه بصیرت و تربیت اسلامی.
نبوی، محمدحسن (۱۳۹۶)، مدیریت اسلامی، انتشارات بوستان کتاب، قم.
نبی‌پور، ایرج (1390)، آیندهنگاری فناوری، بوشهر، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات درمانی بوشهر.
نقوی، سیدعلی؛ اسعدی، میرمحمد؛ میرغفوری، سیدحبیب‌الله (۱۳۹۳)، بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی در بیمارستان شهید صدوقی یزد: رویکرد اسلامی،‌ فصل‌نامه اخلاق پزشکی، 8 (30).
نقوی، سیدعلی؛ اسعدی، میرمحمد؛ میرغفوری، سیدحبیب‌الله (۱۳۹۴)، شناسایی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر معنویت سازمانی (مطالعه موردی اداره کل تربیت بدنی استان یزد)، نشریه مدیریت ورزشی، 7 (5).
واثق غزنوی، قادرعلی (۱۳۹۰)، جایگاه انسان‌شناسی در سازمان و مدیریت از دیدگاه اسلام و غرب، ‌نشریه اسلام و پژوهش‌های مدیریتی، 1 (2).
هیئت مرکزی گزینش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی (۱۳۸۸)، مدیریت و سازمان از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه.
وبگاه
https://farsi.khamenei.ir/