آینده‌پژوهی نظام حقوق اساسی ایران از منظرتوسعه کاربرد مکانیسم های دموکراسی مستقیم

حاج زاده, هادی

آینده‌پژوهی نظام حقوق اساسی ایران از منظرتوسعه کاربرد مکانیسم های دموکراسی مستقیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

هادی حاج زاده

گروه حقوق و الهیات، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران

چکیده

دموکراسی مستقیم به عنوان روشی توأم با هنجارها و ارزش‌های خاص، با مکانیسم‌های متعدد و متنوع، فرصت‌های بیشتری را برای شهروندان در اداره امور عمومی خویش فراهم می‌سازد. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، ابزارهای پیدا و البته ظرفیت‌های مغفولی در بکارگیری جلوه‌های مختلف دموکراسی مستقیم دارد که کاوش آنها و تئوریزه کردن دستیابی به آنها با نگاهی دوباره به ابزارهای دموکراسی مستقیم از یک سو و خوانشی متفاوت و جدید از برخی اصول قانون اساسی از سوی دیگر، ممکن و قابل دستیابی است. این مقاله، با روشی کتابخانه‌ای- تحلیلی، ضمن ارائه مطالعات نظری در خصوص دموکراسی مستقیم و ابزارهای آن، ظرفیت‌های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را در تحقق این نوع از دموکراسی ارزیابی نموده و راهکارهای حداکثرسازی مشارکت شهروندان در اداره امور کشور را مورد پیش‌بینی قرار می‌دهد. یافته‌های این تحقیق نشان می‌دهد قانون اساسی ایران نه تنها از امکان بهره‌گیری از «رفراندوم» به خوبی بهره‌مند است بلکه می‌توان با تحلیلی ثانوی و بدون تغییر در مفاد اصول قانون اساسی، از سایر ابزارهای دموکراسی مستقیم نظیر ابتکار شهروندان و حتی بازپس‌گیری آراء نیز بدون آنکه استفاده از این ابزارها مغایر با قانون اساسی شناخته شود، بهره برد.

کلیدواژه‌ها