1
فارغ التحصیل کارشناسی ارشد کارآفرینی دانشگاه تهران
2
استادیار دانشکده حضرت ولی عصر(عج)،دانشگاه جامع امام حسین (ع)
چکیده
اگرچه تاریخچه آیندهنگاری به دهه ۴۰ میلادی برمیگردد (Jemala, 2010)، کاربرد آن روز به روز به عنوان رویکرد میانرشتهای ارتقاء یافته نسبت به برنامهریزی راهبردی، در دنیا گسترش مییابد. در ایران نیز آیندهنگاری راهبردی طی دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است و با گذشت زمان کاربرد آن در سازمانهای دولتی و خصوصی افزایش مییابد.
در این پژوهش با هدف فراتحلیل (متاآنالیز) مقالات منتشر شده برنامهریزی راهبردی و آیندهنگاری راهبردی در ایران، در مرحله اول، مرور نظاممند ادبیات، تمامی مقالات منتشر شده حوزه آیندهنگاری و مقالات برنامهریزی راهبردی در ایران مورد بررسی قرار گرفت. در مرحله دوم بر اساس شاخصهایی که در این مقاله به عنوان معیار قرار گرفتهاند، ۵۳ مقاله انتخاب و بر اساس روش فراتحلیل مورد نقد و بررسی قرار گرفت.
بر اساس یافتههای پژوهش خلأ مقالات آیندهنگاری راهبردی که گامهای کلیدی آن را به صورت روشمند مستند نموده باشند بسیار محسوس است و انتظار داریم خروجی آیندهنگاری راهبردی، یعنی برنامهریزی راهبردی به صورت روشمند و نظاممند باشد. ولی در میان تمام مقالات آیندهنگاری راهبردی، تنها ۸ درصد مقالات این خروجی را ارائه نمودهاند. سایر مقالات به پیشنهاد برخی راهکارها بدون اشاره به روش دستیابی به آنها بسنده نمودهاند و یا اساساً آیندهنگاری راهبردی محسوب نمیشوند. (به طور سنتی و بدون آیندهپژوهی، به برنامهریزی راهبردی پرداختهاند.)
در پایان، مدل بومی آیندهنگاری راهبردی بر اساس نتایج فراتحلیل ارائه شده است؛ که شامل چهار مرحله چارچوبسازی (با روش تحلیل محیط داخلی و خارجی)، پویش افق (با روش تحلیل تأثیر متقابل)، پیشبینی (با روش سناریونویسی) و برنامهریزی راهبردی (با روش سوات) میشود.