شناسایی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی موفقیت آینده‌نگاری علم و فناوری در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

2 دانشجوی دکتری، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

3 استادیار، گروه آینده‌پژوهی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا، تهران، ایران.

4 دانشیار، گروه حسابداری، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.

چکیده

هدف: آینده‌نگاری علم و فناوری فرایندی مشارکتی، زمان‌بر، پیچیده و دیر بازده است. این ویژگی‌ها موجب شده است که متولی طراحی و پیاده‌سازی این فرایند در اکثر کشورها، دولت‌ها باشند. شناسایی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی موفقیت در فرایند آینده‌نگاری، می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر دولت‌ها در طراحی و اجرای آن در کشور کمک نماید و تصمیم‌گیری در زمینه تخصیص بودجه و صرف منابع لازم در این راستا را تسهیل نماید. لذا این پژوهش با هدف شناسایی و اولویت‌بندی عوامل کلیدی موفقیت آینده‌نگاری علم و فناوری در ایران، به انجام رسیده است.



روش: پژوهش حاضر از منظر هدف، در ذیل پژوهش‌های کاربردی می‌گنجد. داده‌ها به دو شیوۀ کتابخانه‌ای و میدانی گرداوری شدند و برای اولویت‌بندی عوامل از روش «تحلیل شبکه‌ای» استفاده شده است.



یافته‌ها: برونداد تحلیل شبکه‌ای داده‌ها نشان داد که 41 عامل کلیدی، موفقیت آینده‌نگاری علم و فناوری در ایران را متاثر می‌سازند که بر پایه آراء خبرگان، 10 عامل برپایی کارگاه‌های آموزشی در مراحل آغازین فرایند آینده‌نگاری (338/0)، لحاظ فناوری‌های نرم (332/0)، تاسیس نهاد یا تیم آینده‌نگاری (329/0)، الزام دولتی (321/0)، تقویت هوش فناورانه (320/0)، جذابیت در کنار امکان‌پذیری فناوری‌ها (317/0)، توجّه به حوزه‌های نوظهور میان‌رشته‌ای (313/0)، تکرار فعالیت‌های آینده‌نگاری به شکلی قاعده‌مند (311/0)، تمرکز بر پیامدهای دسته دوم و سوم (303/0) و طرح اولیه (301/0) با وزن نهایی بالاتر از 30/0 دارای اهمیت بیشتری هستند.



نتیجه‌گیری: توجه ویژه به عوامل کلیدی اولویت‌دار که بیشترین وزن نهایی را در تحلیل شبکه‌ای به خود اختصاص داده‌اند، به تصمیم-گیرندگان و مدیران دولتی متولی فرایند آینده‌نگاری علم و فناوری در ایران توصیه می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Identifying and Prioritizing Key Success Factors in the Science and Technology Foresight in Iran

نویسندگان [English]

  • Moslem Shirvani Naghani 1
  • Ashkan Uosefi 2
  • Ebrahim Ijabi 3
  • Roohallah Bayat 4
1 Associate Professor, Department of Futures Study, Faculty of Social Science, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
2 PhD student, Department of Futures Study, Faculty of Social Science, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran.
3 Associate Professor, epartment of Futures Study, Faculty of Social Science, AJA University, Tehran, Iran.
4 Associate Professor, Department of Accounting, Faculty of Social Science, Imam Khomeini International University, Qazvin, Iran
چکیده [English]

Objective: Science and technology foresight is a collaborative, time-consuming and complex process. These features have led governments to design and implement this process in most countries. Identifying and prioritizing key success factors in the foresight process can help better decision-making in designing and implementing foresight in the country and facilitates budget allocation and resource allocation. Therefore, this study aimed to identify and prioritize key factors for the success of science and technology foresight in Iran.



Methods: This study is an applied research from the point of view of purpose. The data were collected in two ways: library and field, and “network analysis” was used to prioritize the factors.



Results: The results of data network analysis showed that 41 key factors affect the success of science and technology foresight in Iran. According to the opinions of the experts, the following 10 factors with a final weight above 0.30 are more important: Establishing workshops in the early stages of the foresight process (0.338), focusing on soft technologies (0.332), forming foresight team (0.329), government requirement and support (0.321), enhancing technology intelligence (0.320), technology attraction alongside technology feasibility (0.317), emerging and interdisciplinary areas (0.313), regularly foresight activities (0.311), focusing on second and third class consequences (0.303), and initial design (0.301).



Conclusion: Special attention to the most important key factors that have the highest final weight in network analysis is recommended to decision makers and government managers responsible for science and technology foresight process in Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Foresight
  • Science and Technology Foresight
  • Prioritization of Factors
  • Network Analysis
  • Decision Making

Smiley face

مراجع

  1. خزایی، سعید و الهی­دهقی، ایرج (1391). عوامل موفقیت در آینده‌نگاری ملی. فصلنامه مطالعات آینده‌پژوهی، دوره 1، شماره 2، 5-28.
  2. خزایی، سعید؛ حیدری، امیرهوشنگ و کشاورز، عین­الله (1394). طراحی الگوی آینده­‏پژوهانه اسناد سیاست‏­گذاری فناوری انقلاب اسلامی. پژوهشنامه انقلاب اسلامی، دوره 5، شماره 14، 1-25.
  3. زبردست، اسفندیار (1389). کاربرد فرایند تحلیل شبکه­ای. هنرهای زیبا، شماره 41، 79-90.
  4. کریمی­فرد، حسن (1389). بررسی تکامل آینده­نگاری علم و تکنولوژی در گذر زمان. راهبرد یاس، شماره 22، 267-285.
  5. ناظمی، امیر و قدیری، روح‌‌الله (1385). آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا. تهران: مرکز صنایع نوین.
  6. نسترن، مهین؛ قاسمی، وحید و هادی­زاده، صادق (1392). ارزیابی شاخصهای پایداری اجتماعی با استفاده از فرایند تحلیل شبکه. جامعه­شناسی کاربردی، شماره 51، 155-173.
  7. Dryzek, J.S., Downes, D., Hunold, C., Schlosberg, D., Carayannis, E. & Hernes, H.K. (2003). Green States and Social Movements: Environmentalism in the United States, United Kingdom, Germany, and Norway. New York: Oxford University Press.
  8. Georghiou, L. (1996). The UK Technology Foresight Programme. Futures, 28(4), 359-377.
  9. Georghiou, L. (2003). Evaluating Foresight and lessons for its future impact. Paper presented at the second international conference on technology Foresight, Tokyo, 27–28 February.
  10. Hines, A. & Bishop, P. (2006). Thinking about the future: Guidelines for the strategic Foresight. Washington: Social Technologies LLC.
  11. Horton, A. (1999). Forefront: A simple guide to successful foresight. Foresight, 1(1), 5-9.
  12. Karimifard, H. (2010). Investigating the Evolution of Science and Technology Foresight Over Time. Rahbord-e Yas, 22, 267-285. (in Persian)
  13. Khazayi, S. & Elahi, D.I. (2012). Success Factors in National Foresight. Journal of Futures Study, 1(2), 5-28. (in Persian)
  14. Khazayi, S., Heydari, A.H. & Keshavarz, E. (2015). Designing a Future Research Pattern for Islamic Revolution Technology Policy Documents. Scientific Research Journal on Islamic Revolution, 5(14), 1-25. (in Persian)
  15. Kuosa, T. (2012). The evolution of strategic foresight: Navigating public policymaking. Oxfordshire: Routledge.
  16. Lee, S., Kim, W. & Oh, K.J. (2014). The Prioritization and verification of IT emerging technologies using an analytic hierarchy process and cluster analysis. Technological Forecasting & social Change, 87, 292-304.
  17. Martin, B.R. (1995). Foresight in science and technology. Technology Analysis & Strategic Management, 7(2), 139-168.
  18. Meissner, D. & Cervantes, M. (2018). Results and impact of national Foresight-studies. Paper presented at the third international Seville seminar on future-oriented technology analysis: impacts and implications for policy and decision-making, Seville, 16–17 October.
  19. Meissner, D., Gokhberg, L. & Sokolov, A. (2013). Science, Technology and Innovation Policy for the Future: Potentials and Limits of Foresight Studies. Berlin: Springer.
  20. Miles, I. & Keenan, M. (2003). Two and a half cycles of foresight in the UK. Technikfolgenabschatzung – Theorie und Praxis, 2(12), 41-49.
  21. Miles, I., Meissner, D., Vonortas, D. & Carayannis, E. (2017). Technology foresight in transition. Technological Forecating & social Change, 119, 211-218.
  22. Nastaran, M., Ghasemi, V. & Hadizade, S. (2013). Evaluating Social Sustainability Indicators Using Analytical Network Process (ANP). Journal of Applied Sociology, 51, 155-173. (in Persian)
  23. Nazemi, A. & Ghadiri, R. (2006). Foresight: from concept to implementation. Tehran: Modern Industries Center. (in Persian)
  24. Podesta, G.P., Natenzon, C.E., Hidalgo, C. & Toranzo, F.R. (2013). Interdisciplinary production of knowledge with participation of stakeholders: A case study of a collaborative project on climate variability, human decisions and agricultural ecosystems in the Argentine Pampas. Environmental Science & Policy, 26, 40–48.
  25. Popper, R. (2008). Foresight methodology. In: The handbook of technology foresight: concepts and practice, ed. L. Georghiou, J. C. Harper, M. Keenan, I. Miles and R. Popper. UK, Cheltenham: Edward Elgar.
  26. Reger, G. (2001). Technology foresight in companies: From an indicator to a network and process perspective. Technology Analysis & Strategic Management, 13(4), 533-553.
  27. Riedy, C. (2019). The Influence of Futures Work on Public Policy and Sustainability. Foresight, 11 (5), 40-56.
  28. Ritchie, J. & Lewis, J. (2003). Qualitative research practice: a guide for social science student and researcher. London: SAGE publications.
  29. Rohrbeck, R. (2008). Strategic foresight in multinational enterprises: building a best-practice framework from case studies. Emerging Methods in R&D Management, 11(3), 10-20.
  30. Saaty, T.L. (1996). Analytical Network Process. USA: RWS Publications.
  31. Saritas, O., Taymaz, E. & Tumer, T. (2006). Vision 2023: Turkey’s national technology foresight program: A contextualist description and analysis. Economic Research Center Middle East Technical University. Retreived from http://www.erc.metu.edu.tr/menu/series06/0601.pdf.
  32. Sokolova, A., Grebenyuk, A. and Sokolov, A. (2018), "Twenty years of S&T priority setting in Russia: lessons learned", Foresight, 20)5(, 449-466.
  33. Sokolova, A. (2022). Pre-foresight integrative methodology for STI policy: Increasing coherence and impact, Futures, 135, 102-127.
  34. Sokolov, A. (2009). Future of S&T: Delphi survey results. Foresight, 3(11), 40-59.
  35. Sokolov, A. & Chulok, A. (2016). Priorities for future innovation: Russian S&T foresight 2030. Futures, 80, 17-32.
  36. UNIDO. (2005). Technology foresight manual. Vienna: United Nations Industrial Development Organization.
  37. van der Duin, P. (2019). Toward “Responsible Foresight”: Developing Futures that Enable Matching Future Technologies with Societal Demands. World Futures Review, 11(1), 69–79.
  38. Van der Duin, P., Heger, T. & Schlesinger, M.D. (2014). Toward networked foresight? Exploring the use of futures research in innovation networks, Futures, 59, 62-78.
  39. Zebardast, E. (2010). Application of Network Analysis Process. Honar-ha-ye Ziba, 41, 79-90. (in Persian)
آینده پژوهی انقلاب اسلامی
دوره 4، شماره 2
فصلنامه تابستان
شهریور 1402
صفحه 11-40

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 10 تیر 1402
  • تاریخ بازنگری: 02 مرداد 1402
  • تاریخ پذیرش: 28 مرداد 1402
  • تاریخ انتشار: 30 شهریور 1402

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار